İslami finansın "Keynes'i" Adnan Büyükdeniz vefatının 10. yılında anılıyor

İSTANBUL (AA) - ERGİN GARİP - Katılım bankacılığının Türkiye'deki gelişiminde önemli katkıları olan ve finans sektörünün duayenleri arasında kabul edilen Albaraka Türk'ün eski genel müdürü Adnan Büyükdeniz, vefatının 10. yılında anılıyor.

1958 yılında Adana'da doğan Adnan Büyükdeniz, 1974'te Türk-Amerikan Kültürel Mübadele Programı'ndan kazandığı burs ile Amerika Birleşik Devletleri'ne gitti. Lise eğitimini ABD'nin Texas eyaletinde tamamlayan Büyükdeniz, 1976 yılında girdiği Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nden 1980'de mezun oldu.

Aynı yıl yüksek lisans çalışmaları için Türk Sanayicileri ve İş İnsanları Derneği'nden (TÜSİAD) aldığı burs sayesinde İngiltere'ye giden Büyükdeniz, London School of Economics'ten Bilim Master'ı derecesini aldı.

Yüksek lisans eğitimin ardından yurda dönen Büyükdeniz, 1983-1985 yıllarında TÜSİAD'da ekonomi araştırma uzmanı olarak çalıştı. 1990 yılında İstanbul Üniversitesi'nde doktor unvanı alan Büyükdeniz, TÜSİAD'da 1985-1994 yılları arasında danışmanlık görevinde bulundu.

Albaraka Türk Katılım Bankası'nın kuruluşunda bankaya katılan Büyükdeniz, Albaraka'da kredi pazarlama müdür yardımcılığı, dış işler müdürlüğü, genel müdür başyardımcılığı görevlerinin ardından 2003'te atandığı genel müdürlük vazifesini ömrünün sonuna kadar yerine getirdi.

Yurt dışındaki çeşitli bankacılık ve yatırım fonu kuruluşlarında yönetim kurulu üyeliği de yapan Büyükdeniz, 1992-2000'de Marmara Üniversitesi'nde para teorisi ve politikası ile uluslararası iktisat dersleri verdi.

Büyükdeniz'in, "Türkiye'de Faiz Politikaları" isimli kitabı, Milliyet Gazetesi'nden 1992 yılında Ekonomi Birincilik ödülü aldı.

Evli ve üç çocuk babası olan Dr. Büyükdeniz, 19 Ekim 2009'da İstanbul'da vefat etti.

- "Hükümet, Adnan Bey'i Merkez Bankası'na başkan yapmak istedi"

Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) Genel Sekreteri ve Albaraka Türk Yönetim Kurulu İkinci Başkanı Osman Akyüz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Albaraka Türk Katılım Bankası'nın kuruluş yıllarında Adnan Büyükdeniz ile tanıştığını ifade ederek, "Ben sanıyorum Adnan Bey'den bir iki ay daha önce başlamıştım Albaraka'ya. Türkiye'de faizsiz bankacılık ve faizsiz finans oluşumunda birlikte görev aldık. Çalışma arkadaşı olarak yaklaşık 25 sene birlikte çalıştık." dedi.

Büyüzdeniz'in hem Müslüman hem de çalışan olarak çok iyi biri olduğunu söyleyen Akyüz, şunları kaydetti:

"Faizsiz finansal sistemin oluşumunda kendisinden Türkiye de dünya da istifade etti. Bu süreçte Adnan Bey, yurt içinde ve dışında faizsiz finans kurumlarında görev yaptı. Bosna'da faizsiz finans kuruluşunda yönetim kurulu üyesiydi. Güney Afrika'da kurulan faizsiz bankacılığın öğretilmesi konusunda görev aldı ve yönetim kuruluna girdi. Adnan Bey, iyi bir ekonomistti. Yurt içinde ve yurt dışında iyi eğitim almıştı.Üniversitede verdiği derslerle öğrencilere de hitap ediyordu. Kendisi aynı dönemde bankada da profesyonel olarak çalışıyordu. Yani Adnan Bey, hem teorik hem de pratik sahadaydı."

Akyüz, Büyükdeniz'in naif bir kişiliğe sahip olduğunu vurgulayarak, "Kimseyle takışmaktan ve tartışmaktan hoşlanmazdı. Herkesle iyi geçinmeye gayret ederdi. Gerektiğinde fedakarlık yapardı. Hakkaten çok naif bir arkadaşımızdı. Biz kendisinden çok istifade ettik. Arkadaşlarımızın yetişmesinde de onun çok ciddi katkıları oldu. Biz onu zamansız kaybettik. Cenabı Hakk'ın takdiri tabii. Biz kendinden çok memnunduk." diye konuştu.

Türkiye'nin de Büyükdeniz'den memnun olduğunu kaydeden Akyüz, "Hatta bir araya hükümet, onu Merkez Bankası'na başkan yapmak istedi. Maalesef o dönemdeki Cumhurbaşkanlığı makamını hükümet aşamadı. Hükümetin Adnan Bey'i Merkez Bankası başkanı yapma iradesi vardı, o iradeye yönelik kararnameler filan da hazırlandı ama tahakkuk etmedi. Meseleye ideolojik yaklaşan, o zaman ki Cumhurbaşkanlığı makamı Adnan Bey'i sırf ideolojik görüşleri sebebiyle, o makama uygun görmedi. Halbuki Adnan Bey'in teknik bilgisi, becerisi o işi çok rahat yapabilecek durumdaydı." ifadelerini kullandı.

Akyüz, Büyükdeniz ile kader birliklerinin olduğunu dikkati çekerek, özellikle 2001 krizinde Büyükdeniz'in canhıraş bir şekilde müesseseyi korumak için her türlü fedakarlığı yaptığına bizzat şahit olduğunu söyledi.

- "Yöneticiliği boyunca çok insan yetiştirdi"

Kuveyt Türk Genel Müdürü Ufuk Uyan ise, Büyükdeniz'in mezuniyetinin ardından büyük uğraşlar vererek TÜSİAD'dan aldığı bursla London School of Economics'e gittiğini belirterek, şunları kaydetti:

"Ben de okulu bitirince Adnan Bey'in izinden devam etmek istedim. Aynı okula başvurdum ve kabul edildim ancak burs bulamayınca Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü'nde lisans ve İşletme Bölümü'nde master yaparak akademik eğitimimi tamamladım. Ardından askere gittim. Döndüğümde Adnan Bey TÜSİAD’da ekonomi araştırma uzmanı olarak çalışıyordu ve oraya girmem için bana referans oldu. İşe başlamak için haber beklerken, Adnan Bey bu kez faizsiz finans modeliyle Albaraka'nın kurulmakta olduğundan bahsetti. Gidip görüştüm ve Albaraka'nın beşinci personeli olarak işe başladım. Benden bir süre sonra Adnan Bey de Albaraka ekibine katıldı. Ben proje ve yatırımlar müdürlüğünde iken o pazarlama müdürlüğündeydi. Adnan Bey'in de içinde yer aldığı güzel bir ekiple faizsiz finans sisteminin temellerini birlikte attık."

Albaraka'nın kurulduğu dönemlerde Büyükdeniz ile yoğun bir çalışma temposu içerisinde mesai yaptıklarını anlatan Uyan, "Adnan Bey o dönemde, bir yandan işlerimizi sürdürürken diğer yandan insana yatırım yapmamızın önemini her daim vurguluyordu. Bu halkanın devamlılığını sağlamak için insan yetiştirmemiz gerektiğini söylerdi. Yöneticiliği boyunca da çok insan yetiştirdi. Bilgisini paylaşmaktan hiçbir zaman çekinmedi. Çalışanlarına büyük değer verirdi. Kendisi farklı düşüncede olsa dahi onlardan fikirlerini paylaşmalarını isterdi." şeklinde konuştu.

Büyükdeniz'in çok nüktedan bir kişiliğe sahip olduğunu belirten Uyan, Büyükdeniz'in dürüst, çalışkan, kibar ve beyefendi kişiliğinin sadece yakınları tarafından değil onu kısa bir süreliğine tanımış olan kişilerce de hemen fark edildiğini söyledi.

Uyan, "Boğaziçi Üniversitesi'nde okurken ekonomiye yönelik vukufiyetinden dolayı Adnan Bey'e 'Keynes' derdik. İyi bir ekonomistti. Bilimsel çalışma disiplinine sahip, kararlı, araştırmacı bir kişiliğe sahipti. Bir konuda karar vermeden önce çok iyi araştırır ve tetkikler yapardı. Bilgi sahibi olmadan fikir sahibi olunmasından hiç hoşlanmazdı. Hayatı boyunca çalışma disiplininden taviz vermedi. Adnan Bey, bilgisi, fikirleri, prensipleri ve kişiliğiyle günümüz gençlerinin örnek alması gereken bir şahsiyettir." değerlendirmesinde bulundu.

Büyükdeniz'in sivil toplum kuruluşlarında ya kurucu oldu ya da hamilik yaptığını kaydeden Uyan, çok sayıda öğrencinin ABD'ye, Avrupa'ya eğitime gitmesine Büyükdeniz'in yardımcı olduğunu sözlerine ekledi.