“Maraş Millî Mücadlesi”

Türk Ocakları Kahramanmaraş Şubesi, Bahar Dönemi Sohbet ve Konferanslar Programını, 10 Şubat Çarşamba akşamı, Maraş’ın 12 Şubat Kurtuluş Haftası münasebetiyle, Kıraathane salonunda Maraş Millî Mücadelesi konusuyla başlattı.

Konuşmacı, Araştırmacı-Yazar, Büyükşehir Kütüphaneler Şube Md. Uz. Serdar Yakar idi. Konu ise, “Yeni Bilgiler ve Yayınlar Işığında Maraş Millî Mücadelesi.”

Serdar Yakar, Maraş Millî Mücadelesi hakkında, ikisi Yaşar Alpaslan hocayla ve sekiz adedi kendi eliyle olmak üzere toplam 10 kitaplık bir külliyat yayımladıklarını söyleyerek baladı. Bunlardan dört temel hatırat kitap sayesinde birçok bilginin eksik ya da yanlışlığını bizzat gördüklerini, maksatlarının, bu hataların ayıklanmasına katkı vermek odluğunu kaydetti.

Bu konudaki çalışmalarına, Yalçın Özalp Hocanın yayınlarını okuyarak, onlardan duyduğu heyecanla başladığını, Maraşlı gazilerin, olayın şahidi olan insanların, tevazularından dolayı öne çıkmak istemeyişlerinin birçok bilginin eksik kalmasına ya da yanlış bilinmesine yol açtığını, bu yüzden bazı geçeklerin açığa çıkarılması hususunda kendi neslinin geç kalmış bir nesil sayılması gerektiğini ekledi. Bu tespitten hareketle, kendisinin Maraş Millî Mücadelesi hakkında 100 civarında gazinin biyografisini incelediğini ve hatıra niteliğinde dört temel eseri ölçü aldığını kaydetti. Bunların bir kısmını düzeltmelerle yeniden olmak üzere, bir kısmını ise ilk defa kendilerinin yayımladıklarını belirtti. Tespit ettikleri fahiş hatalardan bazı örnekler:

1981 yılında yayımlanan ve daha sonra Diyanet’in İslâm dergisinde kaynak diye kullanılan bir takvim yaprağında Sütçü İmam’ın hem ilk kurşunu atan kahraman, hem de Ulu Cami’de “kalesinde yabancı bayrağı dalgalandığı için hür sayılmayan bir cemaate Cuma namazı caiz değildir” mealindeki meşhur hutbeyi okuyan İmam olduğu iddia ediliyor. Gerçi, o hutbeyi okuyanın Rıdvan Hoca olduğu tartışmalı bulunsa da Sütçü İmam olmadığı kesin.

Keza, zamanın Başbakanı merhum Adnan Menderes 1960 12 Şubat Bayramında Maraş’ı ziyaret ediyor. Bu münasebetle bizzat Valiliğin yayımladığı bir broşürde, yine Cuma namazı sırasında camideki halkı galeyana getirenin hutbedeki hatip değil, cemaatin içinden davudî sesli bir zat olduğu, iddia ediliyor. Üstelik kaleye hücum sırasında, tek bir kurşun atılmadan bayrak olayı gerçekleştiği halde hayli insanın yaralandığı yazılıyor.

Bunlar gibi çok hata var veya adından başka hiçbir bilgi bulunmayan hayli şahsiyet var. Meselâ, Yörük Selim bunlardan birisi. Onun hakkında yaptığımız araştırmada ilginç bilgilere ulaştık. Muğla/Bodrum’da yaşayan Torunuyla da görüştük. Asıl adı Salim olan Yüzbaşı Yörük Selim, Enver Paşa’nın kardeşi Nuri Paşa’nın yaveridir. Çanakkale ve Edirne’de savaşıyor. Kafkas Ordusu’na katılmak için yola çıkıyor. Celâl Bayar, Anadolu’nun çok daha fazla kuvvete ihtiyacı var diyor. Sivas’a kadar gelmişken oradan, Mustafa Kemal Paşa’nın talimatıyla Maraş’a yöneliyor ve burada kahramanlıklar gösteriyor. Baba Burnun’da düşmanın hezimete uğratılmasında büyük katkısı oluyor. Maraş’ın kurtuluşundan sonra da Antep savunmasına katılıyor, orada da kahramanca savaşırken yaralanıyor ve Maraş’a getiriliyor. Burada Alman Hastanesinde şehit oluyor.

Serdar Yakar, Maraş Millî Mücadele tarihinin yazılmasında kendisinin esas saydığı ve son halleriyle kendisinin yayımladığı dört temel Hatıra kitabı şöyle sıraladı:

1. Maraş Millî Mücadelesinde Hüsameddin Karadağ, Kahramanmaraş, 2014. Karadağ Bitlisli olup, Mücadele sırasında Maraş’ta veteriner hekim olarak bulunuyor. Hatıralarını yazmış ve Valiliğe teslim etmiş. Ancak Valilik söz verdiği halde yayımlamamış. Sonra ilkin kendisi yayımlamış. İnce, ama içeriği çok önemli bir kitaptır. Sonra 1994’de Demokrasiye Hizmet gazetesinde M. Yusuf Özbaş yayımlıyor. En sonunda, İstanbul’daki ailesiyle görüşerek, resimler de ekleyerek kendim yayımladım. Bütün çalışmalarımda esas aldım.
2. Maraş Milli Mücadelesinde Uzun Oluk ve Âdil Bağdatlıoğlu, Kahramanmaraş, 2014. İlkin 1942’de Ali Rıza Pişkin’in desteğiyle yayımlanmış. Sebebi de ilginç: Genel Kurmay bir film çalışması için harekete geçiyor ve doküman toplamak istiyor. Gazilerin hatıraları derleniyor. Yazarı 1957’de ölmüş olduğu halde ve Ali Rıza Pişkin adı çıkarılarak, Kılıç Ali ile ilgili birçok bilgi eklenerek 1974’de yeniden yayımlanıyor. Kendim bu eserdeki sonradan girmiş olanları çıkararak ve 1942 baskısını esas alarak (aslına uygun şekilde) yeniden yayımladım.
3. Maraş Millî Mücadelesinde Şeyh Ali Sezai Efendi, Kahramanmaraş, 2012. Hatıra kitabıdır ve çok önemli kaynaktır. Sezai Efendi, Arslan Bey’i ve diğer kahramanlarını Maraş’a görev için davet eden insan olarak biliniyor. Önce Demokrasiye Hizmet gazetesinde özet olarak yayımlanıyor. Sonra oğlu Halit Kurtaran’ın gayretleriyle (yeni harflerle) tam ve aslına uygun olarak tarafımızdan yayımlandı.
4. Maraş Milli Mücadelesinde Arslan Bey, Kahramanmaraş, 2014. Uzun süre gözetim altında tutulmuş, 1950’ye kadar o yüzden pek konuşmamış, Mücadelenin de başkahramanı olan Arslan Bey, bu tarihten sonra konuşmaya başlıyor. Kendisiyle yapılan hayli röportajlar var. Birisini Cahit Zarifoğlu yapmış, bir diğeri Yurt Gazetesinde yayımlanmış, çok önemli hatıralar.

Serdar Yakar’ın yaptığı bu sunumdan sonra, katkı ve soru-cevap faslıyla program devam etti. Türk Ocağı Toplantılarının müdavimlerinden Halil İbrahim Arıkan, Maraş Millî Mücadelesine dair hatalı bilgilerden arınmanın bir yolu bulunmalı dedi ve meselâ Büyük Şehir Belediye’sinin Üniversiteyle işbirliği hâlinde bir komisyon oluşturup herkesin güveneceği tam ve kâmil bir Maraş Millî Mücadelesi Kitabı hazırlatabileceğini söyledi.  Bu eserde, bu zamana kadar yapılan bütün çalışmalar gözden geçirilir ve hatalar ayıklanır, resimler belgeler ilâve edilir, Kahramanların ve şehitlerin listesi yayımlanır. Serdar Yakar, bu konuda Antep’in çok başarılı, titiz çalışmalar yaptığını, onların yöntemlerinden yararlanılabileceğini ekledi. Ünlü gazilerden Mustafa Kuşçu’nun torunu Mehmet Fatih Kuşçu, 110 yaşayan dedesinin kendine anlattığı hatırları nakletti. Berrin Bilginer, Hatice Başkan, Abdülhakim Eren, Oğuz Paköz ve Halil İbrahim Yalçın ilâve katkılarda bulundular. Bilginer, hatalı bilgilerin kaynağının, hâlen bile şifahî kültürden kurtulamayışımız olduğunu söyledi. Bir konuşmacı ise, kuzey ilçelerinin Maraş Millî Mücadelesine katkılarının hakkıyla yer almadığını, bu konunun da titizlikle ele alınması gerektiğini söyledi. Yedi-sekiz yüz kişilik bir nefer desteği olduğu, hayli şehit verildiği halde, gerçek boyutlarıyla bilinmediğini ekledi.  Keza, Elbistanlı ünlü eğitimci Osman Necati Erginöz’ün Hatıra Kitabı’nda, Sivas’tan Elbistan’a gönderilen ve oradan isimleri tek tek yazılı kişiler eliyle üç günde Maraş’a üç katır sırtında taşınıp kullanılan bir toptan bahsedildiğini nakletti.  Anlatıldığına göre, Abarabaşı Kilisesinden ateş eden ve büyük telefata yol açan makineli tüfek, Cancık mağarası civarında kurulan bu top sayesinde ortadan kaldırılmıştır. (Elbistan’ın Sesi Gazetesi Web sitesi’nde Araştırmacı Yazar Ömer Hakan Özalp’ın bu konuda yazdığı ve hâlen orada bulunan yazıya işaret edildi.)

Toplantı, 12 Şubatların birlik beraberlik içinde, dirlik ve düzenimizi tehdit eden bugünkü kaygılardan da uzak bir şekilde nice yıllar kutlanması dilekleriyle son buldu.