Gebelik Ve Hipotiroidi

Tiroid bezi boynumuzun orta kısmında yer alan ufak kelebek şeklinde bir bezdir.  Salgıladığı hormonlar nedeniyle büyüme-gelişmede önemli rol oynamaktadır. Tüm vücut fonksiyonlarını ve metabolizmayı düzenler.  Tiroid bezi iki tane hormon yapar.  Bu hormonlardan 4 tane iyot atomu içerene T4 (Tiroksin), 3 tane iyot atomu içerene ise T3 denir.  Bu hormonların fazla üretilmesine hipertiroidi, gereğinden az üretilmesine de hipotiroidi denir. Tiroid bezinin çalışması beyinde bulunan hipofiz bezinden salgılanan TSH (Tiroidi uyarıcı hormon) ile kontrol edilir. 

Gebelik Dönemi Öncesi  ve Sonrası Hipotiroidi

Gebe kadınlarda, gebeliğin başlangıcından doğuma kadar organ sistemlerinde yapısal ve işlevsel değişiklikler olur.  Doğurganlık çağındaki kadınlarda görülen birçok hormonal bozukluğun, çocuk sahibi olabilmeyi engellediği ve gebelik süresince ise anne ve çocuk üzerinde istenmeyen sonuçlara yol açabileceği için erken tanı ve tedavisi çok önemlidir. Gebelikteki bazı biyokimyasal değerlerin diğer bireylerden farklı yorumlanması gereği, hekim açısından daha fazla dikkati gerektirir.  Tiroid bezi rahatsızlıkları, gebelik öncesinde tanısı konmuş olabileceği gibi, gebelik esnasında da gelişebilir. Tiroid hastalığı belirtilerinin gebelikte gözlenen belirtilerle (çarpıntı, halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma v.b.) benzer olması tanı ve tedaviyi geciktirebilir.  Bu nedenle, tüm gebelerde tiroid fonksiyonlarını değerlendirmek için TSH ve gerektiğinde T3 ve T4’ün serbest formları istenmelidir.  Gebeliğin seyrinde, tiroid hastası olsun ya da olmasın, gebenin TSH düzeyi gebeliğin ilk 3 ayında 2.5 mIU/L’nin altında, 4.aydan itibaren 3.0 mIU/L’nin altında tutulması gerekmektedir. 

Hipotiroidinin Bebek Açısından Sonuçları

Hipotiroidi yani tiroid hormonlarının az üretilmesi bebek açısından hem doğum öncesi hem de doğum sonrası ciddi sağlık problemlerine yol açmaktadır.  Bu ciddi sağlık problemleri ileride bebeğin yaşayabileceği zeka ve gelişim problemlerini önleme açısından yapılacak birkaç basit test ve alınacak önlemler ile ortadan kaldırılabilir.  Bu nedenle tedavi edilebilen bir durum olan gebelikte hipotiroidi çok önemlidir.  Zamanında müdahale edilmeyen ve geç kalınan vakalarda, sonradan tedavi başlansa bile çocukta kalıcı zeka geriliği oluşabilir.

Tedavi Edilmeyen Hipotiroidinin Etkileri

Gebelerde olduğu gibi  gebelik planlayan kadınlarda da tiroid hormonları önemlidir.  Çünkü tiroid hormon bozuklukları doğurganlığı olumsuz etkilemektedir ve bu durum düzeltilebilen kısırlık nedenleri arasında önemli bir yer tutmaktadır.  Eğer gebelikte hipotiroidi tedavi edilmezse, önceden de bahsedildiği gibi düşük, preeklampsi (halk dilinde gebelik zehirlenmesi), plasental ayrılma ve erken doğum riski artmaktadır. Yenidoğanın akut solunum yetersizliği sendromu da tedavisiz kalmış hipotiroidili gebelerde daha sık oluşmaktadır.  Bu nedenle hipotiroidi saptanır saptanmaz tedaviye en erken dönemde başlanması büyük önem taşımaktadır.  Hipotiroidinin saptanıp tedavi edilmemesi anne karnındaki bebeğin nörolojik gelişimini de olumsuz yönde etkilemekte, bilişsel ve entellektüel performans düşüklüklerine yol açmaktadır.  Geç gebelik döneminde hipotiroidi tespit edilmesi durumunda, gebelerde gebeliğin sonlandırılması önerilmemektedir.  Bu vakalarda acil olarak tedaviye başlanmalı ve gelişebilecek olumsuz sonuçlar hakkında aileye bilgi verilmelidir.

Gebelikte Tiroid Hastalığı Açısından Risk Altındaki Gruplar

Gebelikte tiroid hastalıkları açısından toplumun diğer bireylerine oranla daha riskli olan kişiler, özellikle hekim tarafından bilgilendirilmeli ve gereken tedaviler vakit kaybetmeden başlanmalıdır.  Fakat unutulmamalıdır ki, az sonra bahsedilecek olan bu riskli kişiler haricinde tüm gebelerde hipotiroidi meydana  gelebilir.  Bu yüzden riskli grupta olsun veya olmasın tüm gebeler bu açıdan hekimi tarafından detaylıca tetkik edilmelidir.  Annenin tiroid hormon düzeyleri, bebeğin büyümesi ve erken beyin fonksiyonlarının gelişmesi açısından çok önemlidir.

Gebelikte tiroid hastalığı için risk faktörleri:

- Ailesinde veya kendisinde tiroid hastalığı öyküsü (hipertiroidi veya hipotiroidi, doğum sonrası tiroiditi) bulunması

- Daha önce tiroid ameliyatı geçirmiş olması

- Guatr varlığı, tiroid hastalığı düşündüren bulguların varlığı

- Tip 1 Diyabet ve/veya diğer otoimmün hastalıkların varlığı, tiroid otoantikorlarının varlığı

- Kansızlık, kolesterol yüksekliği, hiponatremi (kanda sodyum düşüklüğü)

- Baş boyun bölgesine radyoterapi almış kadınlar

- Kısırlık tedavisi görmüş olan kadınlar

- Daha önce düşük veya ölü doğum öyküsü olanlar        

Hipotiroidinin Nedenleri Nelerdir?

En önemli sebebi, iyot yeterli bölgelerde otoimmün tiroid hastalığı (Hashimato tiroiditi), iyot eksikliği olan bölgelerde ise iyot eksikliğidir.  Diğer nedenler arasında geçirilmiş tiroid ameliyatı, radyoaktif iyot tedavisi sayılabilir. 

İyot Eksikliği ve Önemi

Gebelikte iyot eksikliği bebek üzerinde olumsuz sonuçlara yol açabilir. Bunu önlemek için iyotlu tuz, deniz ürünleri ve iyottan zengin gıdalar ve gıda ekleri ile günlük 250-300 mikrogram iyot alınması sağlanmalıdır.  İyot eksikliği düzeltilmezse, ağırlık derecesiyle bağlantılı olarak bebeğin zeka düşüklüğünden, ağır gelişme ve sinir sistemi bozukluklarına varan tablolar ortaya çıkabilir.  Yeterli iyot alımının en iyi göstergesi, idrarla atılan iyot miktarı tayinidir. 

Gebeler Tiroid Fonksiyonları Açısından Gebelik Boyunca İzlenmelidir

Otoimmun tiroiditli hastalarda gebeliğin ilerlemesiyle, başlangıçta ötiroid yani tiroid fonsiyonları normal olan vakalarda subklinik ve aşikar hipotiroidi gelişme riski artmaktadır. Bu nedenle bu gebeler tiroid fonksiyonları açısından tüm gebelik boyunca izlenmelidirler.

Sonuç olarak gebelikte hipotiroidi önceden de belirtildiği üzere özellikle doğacak olan çocuğun zeka gelişimi açısından ciddi olumsuz etkilere yola açan önemli bir sağlık problemidir.  Basit birkaç tanısal yöntem ve hekim tarafından iyi bir takip ve tedavi ile düzeltilebilen bir durum olması, bahsedilen bütün bu olumsuzlukların yanında yüz güldürücüdür.  Gebelerin ve gebelik planlayan anne adaylarının konuya gereken önemi vermesi sağlıklı bebekler yetiştirmek açısından önemlidir.