Lübnan'da hükümet karşıtı gösteriler ikinci haftasına girdi

BEYRUT(AA) - Lübnan'da hükümet karşıtı gösteriler ikinci haftasına girerken uzun yıllar her konuda büyük anlaşmazlık yaşayan mezhep eksenli siyasi güçler bu kez protestolar karşısında hükümetin düşmemesi konusunda birleşmiş görünüyor.

Lübnan'da son yıllarda büyüyen ekonomik kriz, işsizlik ve hayat pahalılığının yanı sıra temmuz ayında onaylanan ve beraberinde birçok yeni vergi getiren 2019 bütçesini haftalarca süren gösterilere rağmen engelleyemeyen halk, hükümetin 2020 bütçe görüşmelerini de aynı şekilde vergilere dayalı yürütmesine karşı sokağa döküldü.

Başbakan Saad el-Hariri liderliğindeki ulusal birlik hükümetinin iletişime getireceği yeni vergiler kapsamında sosyal medya uygulaması WhatsApp kullanıcılarından aylık 6 dolar gibi bir ücret alınacağına dair basında çıkan haberler üzerine 17 Ekim'de başlayan gösteriler, kısa süre içinde hükümet karşıtı protestolara dönüştü.

İletişim Bakanı Muhammed Şukayr'ın WhatsApp uygulamasına yönelik vergi kararından vazgeçildiğini açıklamasına rağmen ülkenin dört bir yanına yayılan eylemler, 15 yıllık iç savaşın sona erdiği 1990'dan bu yana ülke yönetimini paylaşan mezhep eksenli tüm siyasi partileri hedef alarak devam ediyor.

Başkent Beyrut başta olmak üzere ülkenin tüm kentlerinde süren gösteriler, bir haftadır yolların sık sık trafiğe kapatılması nedeniyle ulaşım başta olmak üzere kamu ve özel sektör hizmetlerini aksatıyor.

Gösterilere karşı kabinedeki 4 bakanının istifasını duyuran Lübnan Güçleri Partisi dışındaki siyasi güçlerin tümü, ekonomik reformlardan sonra meydanların sakinleşmesi umuduyla hükümetin devamı konusundaki tutumlarını sürdürüyor.

Protestolar nedeniyle siyasi liderlerden ilk konuşan, ulusal birlik hükümetinde 2 bakanla yer alan Dürzi İlerlemeci Sosyalist Partisinin lideri Velid Canbolat oldu.

Gösterilerin ikinci günü Hariri'ye, birlikte istifa etme teklifinde bulunan Canbolat, kısa süre sonra geri adım atarak ekonomik reformlar üzerine istişareleri dillendirmeye başladı.

İran ve Suriye rejimine karşı Arap ülkelerinin desteğini alan 14 Mart Bloku'nda Hariri ile müttefik Hristiyan Lübnan Güçleri Partisi Başkanı Semir Caca da 18 Ekim'de Hariri'ye istifa çağrısında bulundu.

Dürzi lider Canbolat gibi Hariri'den yanıt alamayan Caca, ekonomik krizin çözümü için yetkililerden herhangi bir ciddiyet görmediklerini savunarak, ülkede yeni bir hükümetin kurulması gerektiğini söyledi.

Lübnan'ı içinde bulunduğu durumdan kurtarması yönünde mevcut hükümetin uygun kararlar alacağına güvenlerinin kalmadığını ifade eden Caca, kabinede yer alan partisinden 4 bakanın istifasını duyurdu.

Şii Hizbullah örgütünün siyasi müttefiki Hristiyan Özgür Yurtseverler Hareketi lideri ve Dışişleri Bakanı Basil, ülkedeki gelişmeleri yıllardan beri biriken kriz ve başarısızlıkların sonucu olarak yorumladı.

Bir an önce gerekli tedbirlerin alınmaması halinde daha kötü günler görebileceklerine işaret eden Basil, yeni bir hükümet arayışının ise ülkeyi tehlikeli sonuçlara götürebileceğini savundu.

Gösterilerin üçüncü gününde konuşan Hizbullah Genel Sekreteri Hasan Nasrallah da "Hükümetin istifasını desteklemiyoruz. Çünkü bu, yakın zamanda hükümet olmayacak anlamına gelir." dedi. Nasrallah, mevcut hükümete yeni bir ruhla devam etmeleri gerektiğini söyledi.

Nasrallah'ın söz konusu konuşması, siyasi analistler tarafından Başbakan Hariri'yi koruma çabası olarak yorumlandı.

Şii Emel Hareketi'nin lideri ve Meclis Başkanı Nebih Berri ise son gelişmelere işaret ederek, ülkenin istikrarsız bir şekilde kalmaya devam edemeyeceğini dile getirdi.

Berri, hükümetin sunduğu 2020 bütçesini onaylayarak Meclis Bütçe ve Maliye Komisyonuna gönderdiğini de aktardı.

Sünni Müstakbel Hareketi lideri Başbakan Hariri ise 18 Ekim'de düzenlediği basın toplantısında, 72 saatlik süre verdiği hükümet ortaklarından olumlu yanıt almaması halinde farklı bir tutum sergileyeceğini belirtti.

Verdiği sürenin sona erdiği pazartesi günü ekonomik krizi hafifletmek amacıyla hazırlanan bir reform paketini Bakanlar Kurulunun onayından geçirmeyi başardığını duyuran Hariri, 2020 bütçesinin hiçbir vergi içermeyeceğini, ayrıca bakan ve milletvekili maaşlarının yüzde 50 düşürülmesi, Enformasyon Bakanlığı ile bazı kamu kurumlarının kapatılması, yoksul aileler ile konut kredisine ek kaynak ayrılması gibi bir dizi karar alındığını açıkladı.

Göstericilere hitaben "Bu kararlar, sizlerin taleplerini karşılamıyor olabilir ancak 2 yıldır üzerinde durduğum taleplerimi karşılıyor." ifadelerini kullanan Hariri, bugün 8'inci gününe giren hükümet karşıtı gösterileri bir nevi koalisyon ortaklarına karşı baskı aracı olarak kullanmış oldu.

Hükümeti kısa süre içinde bu denli bir ekonomik reform paketini sunmaya zorlayan meydanlardaki kalabalıklar ise ülkede değişim yapma gücüne sahip olduklarını görme güveniyle hükümetin düşmesi yönündeki taleplerini daha gür sesle duyurmaya devam ediyor.

Lübnan'da yaklaşık 9 ay süren çalışmalar sonucunda ocak ayında kurulan 30 üyeli ulusal birlik hükümetinde 14 Mart Bloku'ndan Başbakan Hariri'nin partisi Müstakbel Hareketi ve Lübnan Güçleri Partisine 10 bakanlık ayrılmıştı. 14 Mart Bloku'na yakınlığıyla bilinen Dürzi İlerlemeci Sosyalist Partisinin de kabinede 2 bakanı bulunuyor.

İran ve Suriye destekli 8 Mart Bloku'nu oluşturan Hizbullah ve müttefikleri ise ulusal birlik hükümetinde 18 bakanla temsil ediliyor.

Caca liderliğindeki Lübnan Güçleri Partisinden 4 bakanın ayrılmasına rağmen kabine yoluna devam ediyor, zira hükümetin düşmesi için üyelerinin en az üçte birinin yani 11 bakanın istifası gerekiyor.

Lübnan'ın çok unsurlu dini ve etnik yapısında Müslüman kesimi Sünni, Şii, Alevi ve Dürziler oluştururken, Hristiyan kesim ise Maruni, Rum Katolik, Ermeni Ortodoks, Ermeni Katolik, Süryani Ortodoks, Süryani Katolik, Keldani, Aşuri, Kıpti Ortodoks ve Kıpti Katolik gibi mezheplerden oluşuyor.

Lübnan anayasasına göre Cumhurbaşkanı Maruni Hristiyan, Başbakan Sünni ve Meclis Başkanı ise Şiilerden seçiliyor.