Meksika'daki kartel savaşları ve şiddetin bilançosu ağır

BOGOTA (AA) - Meksika'da 2006'da kartellere açılan ve halen galip gelinemeyen savaşın oluşturduğu şiddet sarmalında şu ana kadar 300 binden fazla kişi hayatını kaybetti. 340 bini aşkın Meksikalının yerlerinden edildiği süreçte yaklaşık 40 bin kişi de kayboldu.

El Chapo lakaplı uyuşturucu baronu Joaquin Guzman’ın oğullarından Ovidio’nun 17 Ekim'de Culiacan kentinde birkaç saatliğine yakalanması sonrasında devletin, şehri savaş alanına çeviren karteller karşısında dayanamayıp bu kişiyi serbest bırakması tüm gözleri Meksika'ya çevirdi.

80'den fazla alt grup ve çete ile bağlantılı 9 büyük kartelin bulunduğu Meksika, uyuşturucunun yanı sıra akaryakıt, maden, avokado, alkol, narenciye ve insan kaçakçılığına odaklanan bu örgütlerin oluşturduğu kaosta çok ağır bedeller ödüyor.

Ülkede 2006 yılında dönemin Devlet Başkanı Felipe Calderon'un kartellere karşı başlattığı ve halefi Enrique Pena Nieto'nun sürdürdüğü agresif mücadele ile içinden çıkılmaz hale gelen şiddet dalgasında şu ana değin hayatını kaybedenlerin sayısının 300 bini aştığı kaydediliyor.

Kartellerin birbiri ile çatışmalarının veya devletin verdiği mücadelenin ne kadarlık bir bölümünü oluşturduğu belirtilmese de bu can kayıplarının çok büyük bölümünün kartel şiddetiyle bağlantılı olduğu biliniyor.

Güvenlik güçlerinin de insan hakları ihlallerine imza attığı savunulan bu şiddet dalgasında Meksika basınının STK raporlarına dayandırdığı rakamlara göre, 340 binden fazla kişi yerlerinden edildi, 40 bine yakın kişi ise kayboldu.

Seleflerinin kartel şiddetini artıran mücadele yöntemlerini takip etmeyeceğini duyuran mevcut Devlet Başkanı Andres Manuel Lopez Obrador'un görevi devraldığı 2018 yılı ise Meksika'da son yıllarda en fazla cinayet işlenen yıl oldu ve 2006 yılından bu yana işlenen cinayet sayısı 288 bini aştı.

120 milyon nüfuslu Meksika'da geçen yıl önemli bölümü uyuşturucu kartelleriyle bağlantılı 35 bin 964 cinayet işlendi. Ülkede 2017 yılında 32 bin 79 kişi öldürülürken, bu yıl cinayete kurban gidenlerin sayısı ise şimdiden 26 bini buldu.

Meksika'da geçen yıl 100 binde 29 olan cinayet oranı kartellerin hakimiyet mücadelesi verdiği eyaletlerde büyük bir artış gösterdi ve Colima eyaletinde 100 binde 83, Baja California eyaletinde ise 100 binde 81'e ulaştı.

Pasifik Okyanusu, Karayip Denizi ve Meksika Körfezinde 9 bin 300 kilometreden fazla kıyısı olan ve ABD ile de 3 bin 140 kilometrelik sınıra sahip Meksika'da birbirleri ve güvenlik güçleri ile çatışan, bazen yeni ittifaklara giden 9 büyük kartel ve bu kartellerle ilişkili 80 alt grup ve çete bulunuyor.

Güvenlik güçlerine pusular kuran, hasımlarını ve engel olarak gördüğü kişileri kan donduran yöntemlerle infaz eden bu karteller, kokain, eroin, metamfetamin ve esrar gibi uyuşturucu maddelerin yanı sıra silah, akaryakıt, maden, avokado, alkol, narenciye ve insan kaçakçılığı yapıyor.

Meksika'nın en eski ve en bilinen kartellerinden Sinaloa'dan ayrılarak 2011 yılında ortaya çıkan ve bugün 74 kentte çatışmanın yanı sıra 32 eyaletin 27'sinde varlık gösteren Cartel Jalisco Nueva Generacion (CJNG) son dönemde ülkede en büyük kartel olarak görülüyor.

Bu kartel, tıpkı Ovidio Guzman vakasında olduğu gibi 2012 yılında Zapopan kentinde yakalanan ve adamları şehri savaş alanına çevirince devletin serbest bırakmak zorunda kaldığı El Mencho lakaplı eski polis Nemesio Oseguera Cervantes tarafından yönetiliyor.

Sosyal medyaya yükledikleri propaganda videolarında askeri kıyafetler, hücum yelekleri, antibalistik yelekler, kask ve sofistike silahlarla düzenli bir orduyu andıran ve hakimiyet bölgelerinde birçok araçtan oluşan silahlı konvoylarla gövde gösterisi de yapan CJNG, Jalisco, Baja California, Michoacan, Guerrero, Guanajuato, Oaxaca, Veracruz eyaletlerinde varlık göstermeye ve güç kazanmaya devam ediyor.

El Chapo'nun yakalanmasının ardından güçten düşen ve şimdilerde El Mayo lakaplı Ismael Zambada Garcia ile El Chapo'nun oğulları Ivan Archivaldo ve Jesus Alfredo'nun da aralarında bulunduğu baronlar tarafından idare edilen Sinaloa karteli ise ülkenin 17 eyaletinde suç işlemeyi ve çatışmayı sürdürüyor.

Güney ve Orta Amerika ülkelerinin yanı sıra Afrika'da da varlık gösteren ve CJNG'ye karşı gerileyen Sinaloa karteli ülkedeki Sinaloa, Durango, Sonora Baja California ve Chihuahua eyaletlerinde halen çok etkin.

Meksika'da bu iki büyük yasa dışı grubun yanı sıra yeraltı dünyasında söz sahibi olan diğer 7 kartel ve bölgeleri şu şekilde sıralanıyor:

"Chihuahua eyaletinde 'Cartel de Juarez', Tamaulipas ve Quintana Roo eyaletlerinde 'Cartel del Golfo', Guerrero, Morelos, Nayarit ve Sinaloa eyaletlerinde 'Los Beltran Leyva', Baja California eyaletinde 'Tijuana', 'Los Arellano Felix' ve CJNG'nin müttefiki 'Tijuana Nueva Generacion', Michoacana eyaletinde ise 'Familia Michoacana'."

Meksika ordusundan ayrılan eski özel kuvvetler mensuplarınca kurulduğu bilenen Los Zetas ve kurucularını aziz ilan edip tarikatlaşma eğilimleri gösteren Tapınak Şövalyeleri kartellerinin ise iç hesaplaşmalar, hasımları ve güvenlik güçlerinin operasyonları ile artık kaybolma noktasına geldiği değerlendiriliyor.

Meksika'da Tapınak Şövalyeleri karteli yamyamlığa varan insanlık dışı ritüeller, Los Zetas ise korkunç infazları ile biliniyordu.