İSTANBUL (AA) - Dünya çapında geçen yıl yaşanan belirsizlikler ve risk algısını artıran risklere rağmen pay piyasalarında rekor üstüne rekor kırılırken, majör endekslerde ortalama yüzde 20'nin üzerinde artış yaşandı.
ABD ile Çin arasındaki ticaret gelişmeleri, Brexit kördüğümü, Suriye ve İran kaynaklı jeopolitik riskler, ABD Başkanı Donald Trump'ın çıkışları ve korumacılık eğiliminin küresel büyümeyi yavaşlatacağına dair endişeler, 2019'da yatırımcı kararlarında belirleyici oldu.
Bu gelişmelerle küresel ekonomiye yönelik risklerin artması ve enflasyonun hedeflerden uzak seyretmesi sonucu, 2019'da önde gelen merkez bankalarının normalleşme adımlarını sonlandırarak gevşek politikalara dönüşünü beraberinde getirdi.
Bu kapsamda ABD Merkez Bankası (Fed), 2019'a iki faiz artırımı yapacağı beklentileriyle başlamasına karşın, toplamda 3 kez 25'er baz puanlık faiz indirimine gitti ve faiz oranını yüzde 1,50-1,75 bandına çekti.
Diğer taraftan gerek İngiltere, gerek İtalya gerekse İspanya'daki siyasi belirsizlikler karşısında Avrupa Merkez Bankası (ECB), mevduat faizini yüzde eksi 0,40'tan yüzde eksi 0,50'ye düşürerek kasım itibarıyla aylık 20 milyar avroluk varlık alım programına başladı.
Tüm bunlar gelişmiş ülkelerin para politikalarında destekleyici tutumunu sürdüreceği beklentilerini artırırken, önde gelen dünya borsalarında ortalama yüzde 20'nin üzerinde yükseliş yaşandı.
ABD'de piyasalarABD'de pay piyasalarında geçen yıl tarihin en yüksek seviyeleri test edilirken, New York borsasında işlem gören üç endeks de rekor üstüne rekor kırdı.
Küresel çapta jeopolitik riskler ve ticaret savaşının baş aktörü konumundaki ABD'de, aralık ayında işsizlik 50 yılın en düşüğüne inerken, Trump'ın faizlerin düşürmesi gerektiği söylemleri ve ticaret müzakerelerinin baskısıyla Fed, 11 yılın ardından üç kez faiz indirimine gitti.
ABD, Çin ve AB üçgeninde ticaret savaşı endişelerini artıran gelişmeler, İran'la yaşanan gerilim ve Trump'ın azil süreci geçen yıl Amerikan borsalarında takip edilen temel gelişmeler olarak öne çıktı.
Söz konusu riskler yaşanırken makroekonomik göstergelerde bozulma yaşanmaması ve güçlü verilerin gelmeye devam etmesi, ABD ekonomisine güveni artırdı. Yıl sonuna doğru ticaret müzakereleri kapsamında Çin ile birinci fazda anlaşılması da S&P 500, Nasdaq ve Dow Jones endekslerinde rekorlar kırılmasını beraberinde getirdi.
Tüm bu gelişmelerle S&P 500 endeksi 2019'da yüzde 28,9 artarak 3.230,78 puandan, Nasdaq endeksi yüzde 35,2 değer kazanarak 8.972,60 puandan, Dow Jones endeksi ise yüzde 22,3 yükselerek 28.538,44 puandan kapandı.
Her üç endeksin de yıl içinde en yüksek seviyeyi aralık ayında görmesi dikkati çekti.
Avrupa'da piyasalarAvrupa tarafında 2019, siyasi belirsizlikler ve resesyon endişelerinin gölgesinde geçti. Brexit belirsizliği bölgeyi en fazla yıpratan mesele oldu.
ABD'nin Çin ile Avrupa'yı "büyük kur manipülasyon oyunu" oynamakla suçlamasının ardından Airbus'a sağlanan yasa dışı desteklemelerden ötürü AB'nin 7,5 milyar dolarlık ürününe ilave gümrük vergileri uygulaması, otomotiv sektörünün yavaşlaması, makroekonomik verilerin düşük gelmesi ve İspanya'daki siyasi kriz Avrupa tarafında yılın öne çıkan gelişmelerini oluşturdu.
Avrupa ekonomisinin lokomotifi olarak nitelendirilen Almanya'da sanayi üretiminin beklentileri karşılayamaması ve büyümenin ikinci çeyrekte zayıflaması ekonomik yavaşlama sinyallerini beraberinde getirdi. Alman ekonomisinin iç talebin katkısıyla üçüncü çeyrekte büyümesi ise teknik olarak resesyondan çıkmasını sağladı.
İngiltere'de Therasa May, Brexit referandumunun ardından istifa eden David Cameron'dan sonra Brexit sürecinin kurbanı ikinci başbakan oldu. May'den sonra görevi devralan Brexit yanlısı Boris Johnson hükümetinin, aralıkta gerçekleştirilen erken seçimin de galibi olmasıyla süreci nihayete erdirme yolunda büyük bir şans elde edildi. Johnson hükümeti, İngiltere'nin AB'den 31 Ocak'ta ayrılmasını hedefliyor.
Yıla 1,15 seviyelerinden başlayan avro/dolar paritesi ekimde 1,09 sınırına kadar gerilemesine karşın eski ECB Başkanı Mario Draghi'nin genişlemeci politikalar sinyali, Brexit kanadı ve küresel gelişmelerin etkisiyle yıl sonunda yeniden 1,12 seviyelerine yerleşerek yaklaşık yüzde 2 değer kaybetti. Sterlin/dolar paritesi ise yıla 1,27 seviyelerinden başlarken, söz konusu gelişmelerin etkisiyle aralık ayında 1,35 seviyesine kadar yükselerek yaklaşık bir buçuk yılın zirvesini gördü. Parite, yılı 1,33 seviyesinden kapatarak yaklaşık yüzde 4 değer kazandı.
Yıl sonuna doğru siyasi belirsizliklerin azalması, ABD ve Çin arasında bir anlaşmaya varılması Avrupa piyasalarını da desteklerken, endekslerde yeni rekorlar kırıldı.
Almanya'da DAX 30 yüzde 25,5 artarak 13.249,01 puandan, İngiltere'de FTSE 100 endeksi yüzde 12,1 yükselerek 7.542,14 puandan, Fransa'da CAC 40 endeksi yüzde 26,4 değer kazanarak 5.978,05 puandan kapandı. Stoxx Europe 600 endeksi ise 2019 sonunda bir önceki yıla kıyasla yüzde 23,3 yükselerek 415,84 puana ulaştı.
Asya'da piyasalarTicaret savaşının aktörlerinden Çin'de piyasalar genel olarak 2019'da pozitif bir yıl geçirse de ABD ile yaşanan ticaret gerilimi nedeniyle 2018'deki yüzde 24,6'lık kaybını telafi edemedi.
Halihazırda tüketim odaklı büyüme modelini değiştirmeye çalışan Çin hükümetinin ABD'nin yaptırımları ile ticarette rekabet üstünlüğünü kaybetmesi, 2018'de ülke ekonomisinin yıpranmasına neden olmuştu.
Bu yıl kamunun teşvikleri ve merkez bankasının 7 kez zorunlu karşılıklarda indirim yaparak sisteme likidite enjekte etmesi sayesinde toparlanan piyasalarda, yatırımcıların küresel piyasalardaki pozitif havayı Asya'ya da yansıtması sonucu Şanghay bileşik endeksi 2019'da yüzde 22,3 artarak yılı 3.050,12 puandan tamamladı.
Japonya tarafında, küresel gelişmelerden kaynaklı risklerden kaçan yatırımcıların güvenli liman alımlarıyla yene talep arttı. Bu durum Japonya'da Nikkei 225 endeksinin yükselişini sınırladı. Buna karşın Japonya'da Nikkei 225 endeksi, 2018'deki kayıplarının telafi etti ve 2019'u yüzde 18,2 primle 23.656,62 puandan kapattı.
Dolar/yen paritesi ise 2019'da 112 seviyelerine kadar yükselse de yıl sonunda 108,7 seviyelerine geriledi.
Bu gelişmelerle 2019'da Hindistan'da Sensex endeksi yüzde 15 artarak 41.464,61 puandan kapanış gerçekleştirdi.
Türkiye'de ise küresel çapta yaşanan risk algısındaki artışın ekonomi yönetiminin aldığı tedbir ve sağlanan teşviklerle sınırlandığı görülürken, Borsa İstanbul'da BIST 100 endeksi yılı yüzde 25,4'lük artışla 114.425,00 puandan kapattı.