Kültürel, teknolojik, siyasi ve ekonomik etkileşimlerin dünya çapında artmasını ifade eden küreselleşme sürecinde, Amerika Birleşik Devletleri, en önemli aktörlerden biri olmuştur ve bu süreçte, önemli bir rol oynamaya halen devam etmektedir.
Kültürel Etki
Hollywood film sektörü, müzik ve moda aracılığıyla, ABD, küreselleşmenin kültürel boyutunda büyük bir önem arz etmektedir. Amerikan yaşam tarzı, dünyanın pek çok ülkesinde, bir model olarak kabul edilmektedir. İngilizce’nin küresel bir dil haline gelmesinde de ABD’nin etkisi büyüktür. İnternetin ilk ortaya çıkışı ve yaygınlaşması, ABD merkezlidir. Google, Facebook ve buna benzer platformlar, küresel iletişimi şekillendirmektedir.
Askeri ve Siyasi Güç
NATO gibi ittifaklar aracılığıyla, ABD, küresel güvenliğin sağlanmasında lider bir rol oynamaktadır.
Ekonomik Liderlik
ABD, dünyanın en büyük ekonomilerinden biridir ve bu alanda öncüdür. Birer Amerikan şirketi olan Microsoft ve Amazon, dünya çapında faaliyet göstermektedir ve küresel ticaretin şekillenmesinde büyük rol oynamaktadır. ABD’nin IMF ve Dünya Bankası’nda etkisi büyüktür. Uluslararası ticarette anahtar para birimi olarak kullanılan Dolar, ABD’nin ekonomik gücünü arttırmaktadır.
Küreselleşme süreciyle birlikte, ekonomik çıkarlarını anbean arttıran ABD, gelir eşitsizliği ve çevresel sorunlar gibi eleştirilerle de karşılaşmaktadır. Bu bağlamda, ABD’nin küreselleşmeye katkısı olumlu ve olumsuz yönleriyle tartışılmaya devam etmektedir.
Her işte, her meselede olduğu üzere, küreselleşmede de ABD, başrolde yer almaktadır. Nedeni şu ki; dünyanın yeni düzenini oluşturmak, büyük ölçüde, ABD’nin monopolünde kalmıştır. ABD ise, bu konumunu elbette kendi dünya hâkimiyetini pekiştirmek için kullanmaktadır. Bu doğrultuda çabalamaktadır. Ki; bu çaba, aslında ABD’nin İkinci Dünya Savaşı sonrasında başlattığı bir sürecin uzantısıdır.
Hedefi; Uluslararası Yapılanma
İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra, ABD, sosyal, politik ve ekonomik bir uluslararası yapılanmayı hedeflemiştir. Bu amaçla, birçok uluslararası örgütün kurulmasına öncülük etmiştir.
Uluslararası Para Fonu, Dünya Ticaret Örgütü ve Dünya Bankası, küreselleşme; Avrupa Birliği de bölgeselleşme çerçevesindeki iş birliğini simgelemektedir. Bu kuruluşlara ve dünyanın geleceğine yön veren asıl güç ise, ekonomisi güçlü devletlerin oluşturdukları özel gruplardır: G-5, G-7 ve G-10.
Ülkeler arasında, ekonomik, politik ve teknolojik bağların artması, iş birliği hareketlerini körüklemektedir. Ki; bu yapılanma sürecinde, böylesine bir ısrarın en önemli nedeni; ABD ekonomisinin devleri konumundaki şirketlerin dünya pazarında serbestçe hareket edebilmelerini sağlamaktır. Bu bağlamda, ABD kökenli şirketlerin uluslararası niteliğe kavuşma veya dışa açılma sürecinde öncü oldukları görülmektedir.
Bana Özel Açıklama
Küreselleşme sürecinde, Amerika Birleşik Devletleri'nin rolü ve dünya üzerindeki etkisi hakkında yapmış olduğum araştırma yazıma ilişkin OMÜ Türkçe Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Serkan Şen, bana özel açıklamada bulundu.
Soğuk Savaş'tan sonra, uluslararası alanda gündeme gelen küreselleşme kavramının Amerika Birleşik Devletleri'nin öncülüğüyle önemli mesafeler kaydettiğini ifade eden OMÜ İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şen, şu tespitte bulunmaktadır:
"Küreselleşme kavramının ekonomik yönü olduğu gibi medeniyete karşılık gelen kültürler arası zenginliği geleceğe taşımak üzere bir alanda sorumluluk halindedir."
Ekonomik ilişkileri ön plana çıkarmak ama bunun yanında medeniyete karşılık gelen alanlarda bencil bir strateji takip etmek suretiyle, ABD'nin küreselleşme kavramının tartışılmasına yol açtığı açıklamasında bulunan Prof. Dr. Serkan Şen, sözlerini şu şekilde tamamlamaktadır:
"Küreselleşme kavramı günümüzde önemli ölçekte tartışılmakta ve bunun karşısında milletleşme ve devletleşme süreçlerinin önem kazandığı gündemler yaşanılmaktadır."