Tiyatroyla ilgilenen bir grup öğrencinin 1953'te Aspendos Antik Tiyatrosu'nda yaptıkları geziyle temelleri atılan, 1963 yılında da festivale dönüştürülen Uluslararası Antalya Film Festivali, 55'inci kez sinemaseverlerle buluşacak.
Bu yıl 29 Eylül-5 Ekim'de, Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı ve Festival Başkanı Menderes Türel ile Sanat Direktörü Mike Downey'in ev sahipliğinde düzenlenecek Uluslararası Antalya Film Festivali'nin tarihi 65 yıl öncesine dayanıyor.
Aspendos Antik Tiyatrosu'na 1953'te gezi düzenleyen Ankara Devlet Konservatuvarından bir grup tiyatro öğrencisi, antik tiyatrodan çok etkilenerek yanlarında bulundurdukları kostümlerle bir gösteri yapmaya karar verdi.
Dönemin Antalya Valisi Sabri Çağlayangil ve Belediye Başkanı Seyit Ali Pamir ile görüşen öğrenciler, antik kentteki otlar ve çalıların temizlenmesinin ardından ahşap sahnede Shakespeare'in "Romeo ve Juliet" adlı eserini sahneye koydu.
O yıllarda nüfusu yaklaşık 50 bin kişi olan Antalya'da, kent merkezinden yaklaşık 50 kilometre uzaklıktaki Aspendos'taki tiyatroyu izlemek için 10 bin kişi antik kente geldi. Tiyatroya gösterilen ilgiye şaşıran dönemin yöneticileri, Antalya Belkıs Tiyatro ve Müzik Festivali adı verilen şenliği düzenlemeye karar verdi.
10 yıl öğrenci gösterileri şeklinde süren festival, Avni Tolunay'ın belediye başkanı seçilmesinin ardından Antalyalı sinema sanatçısı Behlül Dal'ın da etkisiyle film yarışmasına dönüştürüldü ve ismi de "Antalya Altın Portakal Film Festivali" olarak değiştirildi.
Festival bünyesine 1973'te dönemin Belediye Başkanı Selahattin Tonguç tarafından plastik sanatlar yarışması, 1985'te ise dönemin Belediye Başkanı Yener Ulusoy tarafından "Akdeniz Akdeniz" adlı Uluslararası Müzik Yarışması eklendi ancak bir süre sonra festival programından çıkartıldı.
Festivalin adı değişti, ödülün adı "Altın Portakal" oldu
O döneme kadar ara vermeden yapılan festivalde, 1979'da sansür kurulunun üç filmi yasaklayıp bazı bölümleri de kesmek istemesi üzerine tüm yapımcı ve yönetmenler şenlikten çekilme kararı aldı. Jüri üyelerinin de filmleri değerlendirmeme kararı alması üzerine festival yönetimi, sanatsal etkinliği iptal etme kararı aldı. Festival bir yıl sonra da 12 Eylül askeri darbesi nedeniyle gerçekleştirilemedi.
Darbenin ardından kesintisiz devam eden festivalin adının geçen yıl değiştirildiği açıklandı. Festival yönetimi, "Antalya Altın Portakal Film Festivali"nin adının "Antalya Uluslararası Film Festivali" olarak devam etmesine karar verdi. Festivalde verilen ödülün adı ise "Altın Portakal" oldu.
Festival yarışmasında geçen yıl "ulusal" kategori çıkarıldı ve yerli ve yabancı filmler aynı kategoride değerlendirilerek festival tamamen "uluslararası" kimliğe büründü.
Festivaldeki ilk ödüller ve "en"ler
Türkiye'nin en uzun soluklu film festivalinin ilk en iyi film ödülü "Gurbet Kuşları"na, en iyi yönetmen ödülü ise bu filmin yönetmeni Halit Refiğ'e verildi. En iyi kadın oyuncu ödülünü "Acı Hayat" filmindeki unutulmaz performansıyla Türk sinemasının sultanı Türkan Şoray, en iyi erkek oyuncu ödülünü ise "Ağaçlar Ayakta Ölür" filmindeki performansı ile usta oyuncu İzzet Günay aldı.
Festivalde altı defa "Altın Portakal" ödülünü kazanan Atıf Yılmaz en fazla ödül alan yönetmen olurken, Yılmaz'ı Ömer Kavur 5, Halit Refiğ ve Nuri Bilge Ceylan ise üçer ödülle takip etti.
Festivalde, iki yıl önce dün hayatını kaybeden ve en iyi erkek oyuncu ödülünü 6 kez kazanan Tarık Akan da en fazla ödül alan erkek oyuncu oldu. Akan'ı, bu kategoride Fikret Hakan 3, Yılmaz Güney, Cüneyt Arkın, Genco Erkal, Hakan Balamir, Ekrem Bora, Şener Şen, Mehmet Aslantuğ ve Erkan Can ikişer ödülle izledi.
Festivalde en iyi kadın oyuncu ödülünü Hülya Koçyiğit 5, Türkan Şoray 4, Hale Soygazi, Fatma Girik, Nur Sürer ve Müjde Ar ise 2'şer defa kazandı.
Festivalde bu yıl neler olacak?
Antalya Büyükşehir Belediyesince 29 Eylül-5 Ekim arasında düzenlenecek 55. Uluslararası Antalya Film Festivali bu yıl 2 Oscar ödüllü İranlı Yönetmen Ashgar Farhadi'nin "Everybody Knows/Herkes Biliyor" filmiyle açılacak.
Festivalde, sinema kariyerine İtalya'da başlayan, ilk filmi "Hamam"la önce Türkiye ve İtalya'da, sonra da dünya sinema izleyicisinin kalbine yerleşen Türk asıllı İtalyan yönetmen ve senaryo yazarı Ferzan Özpetek'e "Yaşam Boyu Başarı Ödülü" verilecek.
"Her Şey Güzel Olacak" filmiyle 1998'de beyaz perdeye adım atan Cem Yılmaz'a da senaryo yazarı, oyuncu, yönetmen ve yapımcı olarak yer aldığı sinema hayatının 20'nci yılında "Yaşam Boyu Başarı Ödülü" takdim edilecek.
"55. Yıl Onur Ödülleri" de Macaristanlı usta yönetmen Bela Tarr, Yeşilçam filmlerinin hüzünlü kızı Itır Esen ve Türk sinemasının ustalarıyla çalışmış, başarılı yönetmen Ömer Vargı'ya verilecek.
Film Forum
Yapımcı Zeynep Atakan'ın direktörlüğünü gerçekleştirdiği Antalya Film Forum, 200 başvuru arasından seçtiği 50 projenin dünya profesyonelleriyle geliştirilmesi için platform olacak.
Avrupa'daki en önemli endüstri etkinliklerinden biri haline gelen ve son 4 yıl içerisinde dünya prömiyerlerini saygın festivallerde yapan pek çok projeye destek olan "Antalya Film Forum", projelere maddi desteği artırarak sürdürecek.
Forum, 4 gün boyunca dünya sinema ustalarının söyleşileri, paneller ve Ustalık Sınıfı etkinlikleriyle festivalde yerini alacak.
26 ülkeden 84 başvuru
Uluslararası Yarışma bölümüne Türkiye, Rusya, Çin, İran, Lübnan, Ukrayna, Almanya, İngiltere, İrlanda, İtalya, İspanya, Litvanya, Macaristan, Brezilya ve Arjantin başta olmak üzere toplam 26 ülkeden gelen 84 başvurudan yapılan seçkiler de yarışma ve gösterim programlarına dahil edildi.
Seçki hazırlanırken "göç, mültecilik ve ötekileştirme" konularını işleyen filmlerden yola çıkıldı.
Uluslararası Antalya Film Festivali'nin Sanat Direktörlüğünü Avrupa Film Akademisi Başkan Yardımcısı ve uluslararası alanda pek çok başarılı filmin yapımcısı olan Mike Downey, Sanat Danışmanlığını ise Saraybosna Film Festivali Direktörü Mirsad Purivatra üstleniyor.
Başkanlığını, geçen yıl "Melekler Beyaz Giyer" filmiyle Altın Portakal ödülü sahibi Çinli yönetmen Vivian Qu'nun yapacağı Uluslararası Yarışma jürisinde, ödüllü İtalyan yazar ve senarist Maurizio Braucci, Romen yeni dalga sinemasının öncülerinden FIPRESCI ödüllü yapımcı ve yönetmen Calin Peter Netzer, Doha Tribeca Film Festivali Kültür ve Sosyal İçerik Direktörü Fatma El Remaihi ve Türkiye'yi ulusal ve uluslararası alanda temsil eden oyuncu Belçim Bilgin yer alıyor.
Bu yıl yarışacak filmler
Festivalde 8'i uluslararası 2'si ulusal olmak üzere 10 film yarışacak. Festivalin Sanat Direktörlüğünü yürüten Mike Downey tarafından derlenen yarışma seçkisinde yer alan filmler ve yönetmenleri şöyle:
- "Bir Aile İşi (Shoplifters)" - Hirokazu Koreeda
- "12 Yıllık Gece/A-Twelve-Years-Night" - Alvaro Brechner
- "Soğuk Savaş/Cold War" - Pawel Pawlikowski
- "Capernaum" - Nadine Labaki
- "Ayka" - Sergey Dvortsevoy
- "Kailash"- Derek Doneen
- "Göç Mevsimi/Birds of Passage" Cristine Gallego ve Ciro Guerra
- "Üç Yüz/Three Faces" - Jafar Panahi
- "Çınar/Planetree" - Mustafa Karadeniz
- "Güven/Trust" - Sefa Öztürk Çolak.