Kemik kırıklarının pandemi sürecinde ortaya çıkması ise hastaların daha çok endişelenmesine neden oluyor. Covid-19 sebebiyle hastaneye gitmek istemeyen kişilerde kırıkların yanlış kaynaması daha büyük sorunlara yol açarken, kırık konusunda bilinçsiz uygulamalar önemli sakatlıklara zemin hazırlayabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Hakan Özsoy, pandemi döneminde kemik kırığı ve tedavisi ile ilgili bilgi verdi.
BAZEN BASİT BİR DÜŞME, BAZEN DE CİDDİ BİR KAZA KIRIĞA NEDEN OLABİLİR
Çevresindeki kaslar, dokular, eklemler ve sinirleriyle beraber bir organ gibi olan kemiğin ve etrafındaki dokuların zedelenerek bütünlüğünün bozulmasına kırık denilmektedir. Kemiğin taşıyamayacağı yüklere maruz kalması sonucunda kırıklar oluşmaktadır. Gençlerde kemikler çok kuvvetli olduğu için kazalar, ciddi düşmeler ya da önemli spor yaralanmaları gibi zorlamalar ve yüksek enerji kırıklara neden olurken; esnek kemiklere sahip olan çocuklarda ise kırık, daha basit düşmelerle oluşabilmektedir. Bununla birlikte 75-80 yaş üzerindeki ve osteoporozu (kemik erimesi) olan kişilerde ise ev içinde düşme gibi daha basit yaralanmalarla kırıklar meydana gelebilmektedir.
RÖNTGEN FİLMİ KIRIK TESPİTİNDE ALTIN STANDART
Kırıkların büyük çoğunluğu Röntgen filmi ile tespit edilebilmektedir. Fakat eklem içi ve eklem çevresi, omurga ve leğen kemiği kırıkları gibi bazı özel kırıklarda bilgisayarlı tomografi de çekilmektedir. Kırıklarla beraber dizde bağ yaralanması gibi yumuşak doku yaralanması olması durumunda ise ek olarak MR görüntüsü istenebilmektedir.
KIRIK TEDAVİSİNİN YÖNTEMİ YAŞA GÖRE BELİRLENİR
Kırıkların tedavi şekli ve yöntemi yaşa göre değişiklik göstermektedir. Çocuklarda bazı özel eklem kırıkları hariç kırıkların çoğu, genç erişkinlerde ise belli kırıklar ameliyathanede anestezi altında ya da lokal anestezi ile çekip düzeltilip alçıya alınarak tedavi edilmektedir. Ancak genç erişkinlerde ve ileri yaş hastalarda eklem kırıkları, uzun kemiklerin bazı kırıkları, bacak kırıkları, leğen kemiği kırıklarının bir kısmı ve kalça eklemi kırıkları gibi belli özellikteki kırıklar için ameliyat gerekmektedir. Ameliyatın amacı hem kemiğin şeklini eski haline döndürmek hem de kemiği sağlam bir şekilde tespit ederek tedavi süresince şeklinin bozulmasını engellemektir.
İleri yaşta olan hastalarda el bileği ya da kol kırıkları alçı ile tedavi edilebilirken, en sık görülen kalça kırıklarının ise ameliyat ile tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu ameliyatın hedefi hastayı hemen ayağa kaldırıp yürüyebilir hale getirmektir.
KORONAVİRÜSE KARŞI MASKE- MESAFE-HİJYEN ÖNLEMİNİZİ ALIN
Pandemi sürecinde kırıkla karşılaşan hasta kendi kendine bir sağlık kuruluşuna ulaşabilecek durumdaysa, öncelikle kırığı bir karton ya da temiz bir tahta parçasına sarıp bandajlayarak sabitlemesi gerekmektedir. Sağlık kuruluşunda ortamın yoğun olacağı ve etrafta başka insanların da bulunduğu göz önüne alınarak maske, gözlük ya da siperlik takılmalıdır. Bununla birlikte etrafa çok fazla temas edilmemeli, eller sık yıkanmalı ya da dezenfektan kullanılmalıdır.
AMELİYAT KARARI SİZİ ENDİŞELENDİRMESİN
Meydana gelen kırıkların bir kısmı cerrahi ile bir kısmı ise ameliyatsız tedavi edilmektedir. Özellikle koronavirüs döneminde, kırık tedavisinde cerrahi yönteme başvurulacaksa hastaların endişe etmesine gerek yoktur. Bu süreçte de tüm cerrahi işlemler hastaların sağlığı ve güvenliği ilk plana alınarak gerçekleştirilmektedir.
TESTİ NEGATİF ÇIKAN KİŞİLERİN AMELİYATI ÖZEL KORUMA TEDBİRLERİ ALINARAK YAPILIR
Cerrahi tedavi gerektiren durumlarda öncelikle maske ve mesafe kuralına uyarak hasta değerlendirilir ve hemen ardından koronavirüs testi alınır. Koronavirüs testi negatif olan hastanın ameliyatı özel ameliyathane odalarında, ameliyat ekibi için de özel koruma tedbirleri alınarak gerçekleştirilmektedir. Ameliyat sonrası hasta gereken en uygun zamanda ev ortamına taburcu edilmektedir. Evde egzersiz programı düzenlenen hasta pansuman için belli aralıklarla takip edilmelidir.
COVİD HASTASI OLANLARIN HAYATİ RİSKİ YOKSA CERRAHİ İŞLEM ERTELENMELİ
Koronavirüs testi pozitif çıkan ve hastalığı aktif dönemde olanlarda hayati zorunluluk olmadıkça cerrahi tedaviden uzak durulması gerekmektedir. Çünkü Covid hastası olanlarda ameliyat sonrası ekstra sorunlar görülebilmektedir. Bu hastaların genel durumu anestezi ya da darbeler sonucunda ameliyat sonrasında çok hızlı kötüleşebilmektedir. Ancak bazı hastalıklar ve kırıklar hastanın hayatını tehdit edebilmektedir. Bu gibi durumlarda anestezi, enfeksiyon, göğüs hastalıkları ve ortopedi doktorları ameliyat kararını ekip olarak almaktadır. Ameliyat kararı alındıktan sonra bu ameliyatın negatif basınçlı özel ameliyathane koşullarında yapılması gerekmektedir. Buradaki amaç hem hastaya zarar vermemek hem de sağlık personelinin hastadan enfeksiyon kapmasını engellemektir.
KIRIK TEDAVİSİNİN FAZLA GECİKTİRİLMESİ KALICI HASARA YOL AÇAR
Uzuvlarından herhangi birinde kırık meydana gelen hastaların Covid-19 endişesi sebebiyle hastaneye başvurmamaları ve tedavilerini gerçekleştirmemeleri, kırılan kemiklerin yanlış kaynamasına neden olabilmektedir. İleri dönemlerde kalıcı hasar ve ağrılara yol açabilen bu durumun düzeltilmesi daha zor ve sıkıntılı hale gelebilmektedir.
KIRIKLARDAN KORUNMAK İÇİN KEMİKLERİNİZİ GÜÇLENDİRİN
Covid- 19 pandemi sürecinde kemikleri güçlendirmek ve kırıkların önüne geçebilmek için gerekli korunma ve hijyen tedbirleri alınarak şu önlemler alınabilir:
-Özellikle yaşlılardaki hareket ve yürüme mesafesinin azalması kemiklerin ve kasların zayıflamasına neden olur. Bu sebeple her yaş grubundaki kişilerin aktivitelerini düzenlemesi gerekir. Ev içinde veya dışında günde 5 bin -7 bin 500 arası adım atılmalıdır.
-Uzun süre hareketsiz kalmak ve yatmak insanın dengesinin bozulmasına, dengenin bozulması da düşme riskinin artmasına neden olur. Yumuşak bir zemin üzerinde yer egzersizleri yapmak dengenin sağlanmasına yardımcı olur.
-Pandemi sürecini ev içinde geçirmek yeterli düzeyde D vitamini alımına engel olmaktadır. Her gün 20 dakika balkonda kol ve bacakların güneş alması sağlanmalıdır.
-D vitamini içeren yiyecekler tüketilmeli ve mümkünse ihtiyaç durumunda takviye vitamin ve mineraller alınmalıdır.
-Koronavirüs sürecinde mutfakta daha fazla zaman geçirilmesi kişilerde kilo artışına neden olur. Kilo almak kas ve eklemlere binen yükü artırırken, bu durum ilerleyen yaşlarda diz, kalça kireçlenmelerine ve ağrılara yol açar.
-Evdeyken çok aşırı yemek yemenin önüne geçilmeli ve özellikle hamur işi ile kızartma gibi kalori değeri yüksek besinlerin tüketilmemelidir.