1920-1923 Arası Mustafa Kemal Paşa Kurtuluş Savaşı Verirken İçeride Çıkan İsyanlar

1919-1923 yılları arasında gerçekleşen iç ayaklanmaların temelinde çeşitli etkenler yatmaktadır. Dış etkenlerin özünü İtilaf Devletlerinin istek ve çıkarları oluştururken, iç etkenler daha fazla çeşitlilik göstermektedir. Ayaklanmalar tek tek incelendiğinde de görüleceği gibi başlıca etken olarak İstanbul Hükümetleri ile Kuvayı Milliye arasındaki çekişme göze çarpmaktadır. Bunun yanı sıra etnik farklılıklar temelinde gelişen ayaklanma girişimleri ve nihayet liderlik yarışı sebebiyle baş gösteren ayaklanmalara da tanık olunmuştur. Milli Mücadelede yaşanan iç ayaklanmaların kronolojik sıralaması aşağıdaki gibidir.

KURTULUŞ SAVAŞI SIRASINDA YAŞANAN İÇ AYAKLANMALARIN KRONOLOJİK SIRALAMASI AŞAĞIDAKİ GİBİDİR

1. Ali Batı Olayı (11 Mayıs 1919 – 18 Ağustos 1919)
2. Ali Galip olayı (20 Ağustos 1919 – 15 Eylül 1919)
3. Birinci Bozkır Ayaklanması (29 Eylül 1919 – 4 Ekim 1919)
4. İkinci Bozkır Ayaklanması (20 Ekim 1919 – 4 Kasım 1919)
5. Birinci Ahmet Anzavur ayaklanması (25 Ekim 1919 – 30 Kasım 1919)
6. Birinci Düzce Ayaklanması (13 Nisan 1920 – 31 Mayıs 1920)
7. İkinci Düzce Ayaklanması (19 Temmuz 1920 – 23 Eylül 1920)
8. Şeyh Eşref Ayaklanması (Hart Olayı) (26 Ekim 1919 – 24 Aralık 1919)
9. Kızılkuyu Olayı (28 Ekim 1919 - 29 Ekim 1919)
10. Apa Çarpışması (28 Ekim 1919)
11. Dinek Çarpışması (1 Kasım 1919)
12. Demirkapı Çarpışması (15 Kasım 1919)
13. İkinci Ahmet Anzavur Ayaklanması (16 Şubat 1920 – 19 Nisan 1920)
14. Kuvâ-yiİnzibâtiye (18 Nisan 1920 - 25 Haziran 1920)
15. Üçüncü Ahmet Anzavur Ayaklanması (10 Mayıs 1920 – 22 Mayıs 1920)
16. Birinci Yozgat ( Birinci Çapanoğlu Ayaklanması (15Mayıs 1920 – 27 Ağustos 1920)
17. İkinci Yozgat (İkinci Çapanoğlu Ayaklanması (5 Eylül 1920 – 30 Aralık 1920)
18. Zile Ayaklanması (25 Mayıs 1920 – 21 Haziran 1920)
19. Aynacıoğulları Ayaklanması (1918 - 21 Kasım 1923)
20. Milli Aşireti Ayaklanması (1 Haziran 1920 – 8 Eylül 1920)
21. Cemil Çeto Olayı (20 Mayıs 1920 – 7 Haziran 1920)
22. İnegöl Olayı (20 Temmuz 1920 – 20 Ağustos 1920)
23. Çopur Musa Ayaklanması (Afyon'da) (21 Haziran 1920)
24. Kula Olayı (27 Haziran 1920 – 28 Haziran 1920)
25. Konya Ayaklanması (2 Ekim 1920 – 22 Kasım 1920)
26. Demirci Mehmet Efe Ayaklanması (1 Aralık 1920 – 30 Aralık 1920)
27. Çerkez Ethem Ayaklanması (27 Aralık 1920 – 23 Ocak 1921)
28. Koçgiri/Koçkiri İsyanı (6 Mart 1921 – 17 Haziran 1921)
29. İntikam Alayı Ayaklanması (Temmuz 1920)
30. Pontus Ayaklanması (Aralık 1920 - 6 Şubat 1923)

            Sonuç: Ağırlıklı olarak 1919 ile 1921 yılları arasında göze çarpan iç ayaklanmalar milli mücadelenin en sancılı bölümlerinden biri olmuştur. Çıkış sebepleri ne kadar çok çeşitli olursa olsun, bu hareketler en büyük zararı ulusal güçlerin birleşme sürecine vermişlerdir. İşgalci devletlerle baş etmek gibi hayati bir görevi üstlenen Büyük Millet Meclisi’nin aynı zamanda Anadolu’dan başlayarak tüm yurtta otorite ve etkinliğinin sağlanması önündeki engellerin önemli bir kısmını yine bu ayaklanmalar oluşturmuştur. Ayaklanmaların sayısının çokluğu içteki mücadelenin ne denli yaygın, sürekli ve tehlikeli olduğunu da ortaya koymaktadır. Ayaklanmaların yaşandığı bölgelerde kaydedilen felaketlere rağmen Türk halkının bu süreci olumlu bir şekilde tamamlaması elde edilen en önemli kazanç sayılmalıdır.

1. NOT:Türk İstiklal Harbi, VI. Cilt, İstiklal Harbinde Ayaklanmalar, T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları, Ankara 1974, sayfa 236-237
2. Dr. Yunus Kobal: Milli Mücadelede İç Ayaklanmalar, Hacettepe Üniversitesi". 20 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2011.