Batı’nın oğullarının hikâyesi, ailesinin ve hânesinin kimliğini redd-i miras eden oğulların hikâyesidir. Türkiye’de Müslüman kimliğinden utananlara, Osmanlı-İslâm medeniyetini hâkir görenlere, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar Batı “uygarlığından” gözleri kamaşanlara, Batı’nın toplum düzenine, edebiyat ve düşüncesine hayran olanlara, modernizmin, materyalizmin, pozitivizmin yayılmasına yataklık edenlere, Müslüman Türk’ün ve İslâm’ın kamu ve devlet idaresindeki varlığının gereksiz olduğunu söyleyenlere Batı’nın oğulları denir.
Batı’nın oğullarından olmanın tarihi 1832'de "Tercüme Odası" dır. Burada İnançlarını ihânet merkezine dönüşen bu “oda” da kaybetmeye başladılar. İslâm hüviyetlerini küçük görmeyi, Batı’nın oğlu olmayı ilk burada telaffuz ederler.
Batı’nın oğullarının alâmet-i fârikası, konuşmalarına daima azılı Batıcılardan Kılıçzâde Hakkı’nın aşağılık sözüyle başlamalarıdır:
“Bağıra bağıra halka anlatacağız ki, değil Asya’ya çekilmek, kutuplara firar etsek, Avrupalılar gibi düşünmedikten, Avrupalılar gibi çalışmadıktan sonra orada dahi yakamızı bırakmazlar, mevcudiyet-i mukaddese-i diniye ve milliyemizi muhafaza ettirmezler. Bugün Avrupa’dan tardettiler, yarın dünya yüzünden kaldıracaklardır.” (Türk İnkılâbına Bakışlar, Peyami Safa)
BATI’NIN OĞULLARININ İLK ZAFERİ TANZİMATTIR
Batı’nın oğullarının merkezleri Paris ve Londra’dır. Mustafa Fâzıl Paşa’nın bir Fransız gazetesine yazdığı mektupta, Jön Türk mânasına gelen “Jeunes Turcs” tâbirini kullanmasıyla ve bu tâbirin daha sonra Nâmık Kemâl ve Ali Suavi tarafından benimsenmesiyle Batı’nın oğulları kimliği tescil edilmiş olur. Namık Kemâl her yönüyle Batı’nın oğullarından olmamışsa da, tam mânasıyla Doğu’nun oğullarından sayılmaz. Â’raftadır.
Yeni aidiyet matbuata taşınır ve Batı’nın oğullarının sözcülüğü aleniyete dökülür. Batı’nın oğullarının ilk zaferi İngilizlerin isteğiyle yapılan Tanzimat Fermanı’nın ilânıdır. İkinci zaferi Âli Paşa’nın Fransız elçisiyle oturup hazırladığı Islahat Fermanı’dır. Üçüncü zaferi İttihat ve Terakki eliyle Abdülhamid Han’ın Hâl edilmesi ve İkinci Meşrutiyet’tir.
BATI’NIN İLK OĞLU REŞİT PAŞA
Mustafa Reşit Paşa’yla başlar Batı’nın oğullarından olmak. Medeniyetini yetersiz bulanların, Avrupa’nın zihniyetine ve fikrîyatına iltica edenlerin ilk temsilcisidir. Batı’nın ilk oğlu Reşit Paşa’nın pozitivist felsefeci Auguste Comte ile bağlantısı vardır. Comte, 1853’de Reşit Paşa’ya “Pozitivist dinin kutsal formülü” başlıklı bir mektup gönderir. “Beyefendi” diye başlar mektubuna:
“Saygıdeğer istifanızın boş zamanları, yeterince ilgi ile evvelâ doktrinimin genel özetini size sunacak olan ‘Pozitivizm İlmihâl’ini, sonra da onu kesinlikle düzenleyen ‘Pozitif Sistemini’ kabul ve tasdik edeceğinizi ümit etmeme izin veriyor. (…) Asırlardan beri, Doğu ve Batı, eşit iştiyakta, şu ana kadar elde etmeye asla muktedir olamadığı evrensel dini arıyor. (…) Bu büyük gayeye Allah’ın yerine insanlığı geçirerek, daha iyi ulaşılacağını yakından göreceklerdir.” (Auguste Comte’un M. Reşit Paşa’ya Mektubu ve Tercümesi, Düşünen Siyaset dergisi, sayı:19, Temmuz 2004)
Şinasi, Batı’nın oğullarının ilk edebiyat ve gazetecisidir. Batı’dan tercümeler yapar. Batı’nın oğullarından olmak Fransızca’yla başlar. Şinasi, Reşit Paşa’yı, “Medeniyet resûlü”, yani Batı’nın oğullarının öncüsü ilân eder. “Acep midir medeniyet resulü dense sana / Vücud-u mucizin eyler taassubu tahzir (sakındırma).” (Yeni Türk Ansiklopedisi, cilt:9)
Ustası Reşit Paşa’nın yolundan giden Şinasi o yıllarda maddeci Ernest Renan ile dostluk içerisindedir. Böylece Batı’nın ilk oğulları Dekartçı anlayışla dinî inançları şüpheyle karşılarlar. “Yaratıcıyı” akla irca eder ve imanın asıl yerinin akıl olduğuna hükmederler. Kitap ve peygamberlerden hiç söz etmezler.
Bu fikirlerin tesiriyle Recaizâde Ekrem, Abdülhak Hâmid Tarhan ve Tevfik Fikret gibiler de “Efkâr-ı Frenge tebaiyet” ederek Batı’nın oğulları kervanına katılırlar ve Batı’nın oğulları çoğalmaya başlar.
BATI’NIN HIZLI OĞULLARI JÖNTÜRKLER
İlk tabiyet, yâni medeniyet değiştiren ardından Batı’nın oğullarından olmaya ilk kaydını yaptıranlar Jöntürkler’dir. Reşit Paşa’dan sonra Batı’nın oğulları kimliğini tercih edenlerin başında Âli Paşa, Ali Suavi, Şinasi, Beşir Fuat, Mithat Paşa gibi aydınlar gelir. Devlet-i Âli’den nefret edip Paris’te mûkim olmakla özürlüdürler. Batı’nın oğullarından olma tâlimlerini Paris’te, Londra’da tamamlayıp, laikliği, faizciliği ve pozitivist aklı savundular. Batı’nın oğullarının sulbü bugün de devam ediyor. Türkiye bir berzahtan geçiyor. Batı’nın oğullarına dikkat.(e.posta:ilbeyali@hotmail.com)