BİR ONUR ABİDESİ İSYANKÂR: SEYRÂNÎ

Seyranî (d.1800 veya 1897-ö.1866) Kayseri Develi'de doğmuştur. Asıl adı Mehmet'tir.
Seyranî devrindeki toplumsal yanlışlıkları cesurca eleştirmiştir. Kadıların rüşvet yediğini, şeyhülislamın çıkarı için sevaba günah, günaha sevap dediğini şiirlerinde işlemiştir. Dönemin insanlarından yakınmış, "İyiler alemden göçtü çekildi/ Bizler zamanenin piçine kaldık” demiştir.
Tanzimat döneminde devletin vesayet altına girdiğini belirterek, dönemin egemenleri olan Mustafa Reşit Paşa, Ali paşa ve Fuat paşa gibi sadrazamlara “Geçti sadarete hayvan olanlar” demiştir.
Gözünü daldan budaktan esirgemeyen Seyrânî dönemin padişahını bile şiirlerinde ağır dille eleştirmiştir. “Padişahın yabancılardan alınan borç parayla yaptırdığı saray bile şairin dilinden kurtulmamış, ‘Eski sarayları beğenmez oldu/Yere sığmaz oldu Sultan olanlar’ demiştir.
Aynı çağda yaşayan Erzurumlu Emrah toplumsal konulara hiç değinmezken, Bayburtlu Zihnî yönetimin nimetlerinden faydalanarak susan bir şairken, Dertlî saraya kendini beğendirmek için methiye düzerken, Seyrânî haksızlıklar karşısında susmamış, halkın sesi, soluğu olmuştur. Ancak Seyrânî bunun bedelini ağır ödemiş, “Yokladın kizirden vezire kadar/Bana zulmetmedik zalim kalmadı” şeklinde acısını dile getirmiştir." (Mustafa İslamoğlu, Seyrani, Düşün Yayıncılık, İstanbul, 2011)
Padişahı eleştirmesiyle hakkında soruşturma açılmış, Develi'li bir dostunun yardımıyla yakalanmamak için önce İstanbul'dan Develi'ye kaçmış sonra Halep’e gitmiştir. Yapılanlara tahammül edemediği için sinir hastalığına yakalanan Seyrani’ye “Deli Seyrânî” denmiştir. Günlerini yoksulluk içinde geçirmiş, yoksulluk içinde ölmüştür.
Kendinden sonra gelen bir şair Seyrânî'ye mektup yazmış, doğru dürüst insanların her devirde kaderlerinin aynı olduğunu söylemiştir.
SEYRANİYE MEKTUP
Sanma ki piçlerin nesli tükendi
Bugün dünden beter oldu Seyrânî
Bülbül köle oldu, karga efendi
Başımızda öter oldu Seyrânî
* *
Zaman değişse de düzen hep aynı
Mazlum değişse de ezen hep aynı
Nerede kaldı adaletin dizaynı?
Gözümüzde tüter oldu Seyrânî
* *
Geçmişte bu günde bozulan ahlâk
Ele değil bize bağlı muhakkak
Biz sustukça her gün her gün bir yasak
Tepemizde biter oldu Seyrânî
* *
Geçmişte bırakıp kötü devranı
Yeniden yekinip kalkmak zamanı
Bir yalan rüzgarı cennet vatanı
Cehenneme iter oldu Seyrânî
* *
Geldik gidiyoruz yalan dünyadan
Millete acısın yüce yaradan
Nice hain, alçak ile kavgadan
Şu ömrümüz heder oldu Seyrânî
* *
Helâl nedir, haram nedir bilirsen
Zalime, alçağa karşı gelirsen
Dosdoğru yaşayıp dimdik ölürsen
Çile çekmek kader oldu Seyrânî