Günümüz eğitimcileri de, mezun olan öğretmenler de özlemle Köy Enstitülerinden bahseder ve hasretle Köy Enstitülerini anarlar.
17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile ilkokullara öğretmen yetiştirilmesi amacıyla açılan okullara KÖY ENSTİTÜLERİ denir. Dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından yönetilmiş bir programdı.
***
Köy Enstitüleri, tren yollarına yakın ve tarıma elverişli 21 bölgede kuruldu. Burada eğitim görenler hem örgün eğitim, hem de modern tarım teknikleri konusunda eğitim aldı. Böylece tarımda verimliliğin artması planlandı.
Bu okullarda tarım, arıcılık, bağcılık, inşaat,sağlıkçı,demircilik,terzilik,balıkçılık,marangozluk konularında uygulamalı dersler vardı.
Köy Enstitüleri’in de okuyan her öğrenci her sene 25 klasik eser okumak zorundaydı.
Halk oyunları öğreniliyor, ayrıca bir estürüman çalınıyordu.
En iyi öğrenim şekli olan “yaparak öğrenim” uygulanıyordu ve dersler bu şekilde işleniyordu.
***
Peki köy enstitüleri neler yapmıştı açıldığı günden kapanıncaya dek. Kısa öğrenim hayatında bile ışık saçmıştı ve birçok yönde aydınlatmalar, uygulamalar yapılmıştı.
Köy Enstitüleri 1940-1953 yılları arasında 15.000 dönüm tarla tarıma elverişli hale getirildi ve bu tarlalarda üretime geçildi.
750.000 fidan dikildi.1200 dönüm bağ oluşturuldu.150 büyük çaplı inşaat,60 işlik,210 öğretmenevi,36 ambar ve depo,48 ahır ve samanlık,100 km yol,16 su deposu,12 tarım deposu,20 uygulama okulu ve 12 elektrik santrali yapılmıştır.
***
Gelelim bu kadar faydalı bir kurumun neden kapandığına. Ülke için gelişmenin yolunu açan, modernleşmeyi sağlayan, insanları az zamanda hızlı gelişmesini sağlayan kurum neden kapatıldı?
2. Dünya Savaşı’nın (1945)sonlarında Sovyetler Birliği(Stalin Dönemi)Türkiye’den Kars, Ardahan, Artvin ‘i istedi ve Boğazlarda askeri üs talebinde bulunuyor.
Stalin tehditleri ciddi boyutlara ulaşınca dayanamayan İsmet İnönü ABD’den askeri yardım istiyor. Destek talebini ABD kabul ediyor, lakin karşılığında Truman Donktirini ile Türkiye de demokrasi düzeninin tesisi için 5 yıllık kalkınma planı ve köy enstitüleri gibi Sovyetler Birliği’in de ki, sistemlere benzer uygulamaların kaldırılması talebinde bulundu.
***
Truman Donktrini hayata geçirildi. Truman’a göre kominizmin panzehri islam’dı ve Türkiye’nin Kominizme kaymaması için siyasal islam şiddetle desteklenmelidir, diyordu. Önce İmam Hatipler ve Kur’an Kursları aniden açılacaktı ve akabinde Ankara Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsüne öğrenci alımı durdurulacaktı. Denilenler aynen yapıldı,(1946)Böylece kısa ömrüne başarılar sığdıran Köy Enstitüleri kaldırılmış oldu.
Bununla bitti mi ?
***
Bitmedi elbet !
Ne yazık ki bu arada gizli eller Doğu’da ağaların üzerinden siyaset yürütüp Köy Enstitülerinin kominist yetiştirdiğini yayarak hükümete baskı oluşturunca da Önce Ankara olmak üzere diğer Anadolu illerindeki 21 Köy Enstitüleri işlevsiz hale getirildi.
Ve ismet Paşa söz verdiği üzere 5 Ağustos 1946 ‘da Hasan Ali Yücel’in yerine Milli Eğitim Bakanlığına Reşat Şemsettin Sirer’i getirir.
***
Verilen söz üzerine Menderes zamanında 1952’de ki Köy Enstitüleri müfredatı lise müfredatına çevrilmiş,1954’te o zaman ihtiyaçları karşılamak için” ilkokul öğretmeni” yetiştirmek için öğretmen okullarına dönüştürülmüştür.
Hatta kapatılan bu okullardan bir tanesi ABD büyükelçiliğine dönüştürülmüştür.
***
Bu güzide proje altı yıl süren öğrenim ve eğitim hayatında yani 1953 yılına kadar 1.398’i bayan,15.943’ü erkek olmak üzere toplam 17.341 mezun vermiştir.
Bir düşünün bu proje hali hazırda devam etseydi, ülkemiz nasıl bir durumda olurdu tahayyül edebiliyor musunuz ?
Yazık 1945 ‘ten bu yana Amerika’nın söylemlerini yapar durumdayız. Truman Doktrini yüzünden başlayan ilişki farklı boyutta devam ediyor. Truman ki 2.Dünya Savaşında atom bombasını Japonya’ya attıran şahıs. Savaşın bir an önce sonuca varabilmesi amacıyla yaptıran şahıs.
***
Günümüz Türkiye’sin de yediğimiz sebzelerin tohumu, kahveler ve daha neler…üretici toplumdan tüketici konumuna düştük.
İsrail’den, Brezilya’dan, Ukrayna’dan ithal ettiğimizi düşündükçe insanın içi acıyor bir vatanperver olarak.
Üretelim ki tüketmeye yüzümüz olsun.