29 Ekim’in yaklaşması sebebiyle Cumhuriyet’e duyarlı vatandaşlarımızın sosyal medya üzerinden yayınladıkları kutlama mesajları oldukça yoğunlaştı. Cumhuriyet’e sahip çıktığını belirtenlere elbette teşekkür etmek gerek. Bu paylaşımların çoğunluğunda Mustafa Kemal ATATÜRK’ÜN; ‘Efendiler yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz’ sözünü kullanmaları manidar.
Bu sözün yoğun olarak kullanılması bazı vatandaşlar tarafından yanlış anlaşılmış olacak ki bazı dostlar; ‘Cumhuriyet bir günde mi kurulduğu hoca?’ diye soruyorlar. Cumhuriyet elbette bir günde kurulmadı. Devletin idare şeklinin Cumhuriyet olacağı Mustafa Kemal’in kafasında çok çok önceki yıllarda (Gençlik yıllarında) yer etmişti.
1908’de Mustafa Kemal 27 yaşında iken arkadaşları Kazım (Özalp), Nuri (Conker), Ali Fethi (Okyar) ile sohbet ederken: ‘Kazım’ı (Özalp) Harbiye Nazırı, Nuri’yi (Conker) komuta yönetim başkanı yapacağım. Fethi’yi (Okyar) Avrupa’ya büyükelçi olarak göndereceğim’ der. Arkadaşları bu konuşma karşısında gülümseyerek sorarlar; ‘Peki sen ne olacaksın ki bizleri bu dediğin görevlere getirebileceksin?’diye sorarlar. Mustafa Kemal duraksamadan; Sizleri o yerlere atayacak konumda bulunacağım.’ cevabını verir.
1919 yılının Mayıs’ında Samsun’a çıkan Mustafa Kemal, Nutuk’ta Mondoros Mütarekesi sonunda ülkemizin ve ulusun içinde bulunduğu durumunu özetledikten sonra ne yapılmalı, hangi karara varılmalı sorusuna: ‘Bu durum karşısında bir tek karar vardı: O da ulus egemenliğine dayalı, tam bağımsız yeni bir Türk devleti kurmak’ cevabını verir.
Millî mücadele parolasını da ‘Ya istiklâl, ya ölüm!’ olarak belirtir. Amasya Genelgesi’nde öncelikle ülkenin ve İstanbul hükümetinin durumunu tespit eder. Yapılması gerekeni de ‘Ulusun bağımsızlığını, yine ulusun azim ve kararı kurtaracaktır.’ sözleri ile özetler. Yani ulus iradesine dayanan kararlılıkla bağımsızlığımıza kavuşacağımızı belirtir. Bu ulusal egemenliğimizi tanımlamaz mı? Halkın temsilcilerinin katılacağı kongrelerde ulus iradesi ile dirilip, silkinerek, var olma mücadelesi verebileceğimiz kararlar alınacaktır.
Temmuz 1919’da Erzurum Kongresi hazırlıkları yapılırken akşamları Mazhar Müfit (Kansu)’e notlar tutturan Mustafa Kemal: ‘İleride padişahın durumunun da gözden geçirileceğini, yönetim biçiminin de değişeceğini’ belirtir. Erzurum Kongresi’nde ‘Ulusal sınırlar içinde vatan bir bütündür. Vatanın çeşitli kısımları birbirinden ayrılamaz. Vatanın bağımsızlığını İstanbul Hükûmeti koruyamazsa geçici bir hükûmet kurulacaktır. Manda ve himaye kabul edilemez. Kuva-yı milliyeyi amil; irade-i milliyeyi hâkim kılmak esastır. Millî Meclis’in denetiminde yürütülmesi’ kararları alınır. Bu kavramlar ulusal egemenliği tanımlamıyor mu?
Alınan kararları hayata geçirmek üzere Mustafa Kemal’in başkanlığında dokuz kişilik temsil heyeti seçilir. 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında toplanan Sivas Kongresi’nde Erzurum’da alınan kararlar tekrar edilir. ‘Ulus temsilcilerinin oluşturacağı Meclis-i Mebusan’ın denetiminde vatan ve millet ile ilgili kararların alınacağı, İstanbul Hükûmeti baskı karşısında ülke bütünlüğünü koruyamazsa geçici hükümetin kurulacağı’ kararı alınır.
Sivas Kongresi’ne İstanbul Üniversitesi öğrencilerini temsilen tıp fakültesi öğrencisi Hikmet (Boran) Bey katılmıştır. Manda konusu tartışılırken Mustafa Kemal’e hitaben ‘Siz de manda taraftarı iseniz, sizi vatan kurtarıcısı değil; vatan batırıcısı olarak kabul ederim.’ deyince Mustafa Kemal, Hikmet (Boran)’a ‘Ulus iradesine dayanan, bağımsız bir devlet kuracağız. Müsterih ol genç arkadaşım.’ diyor.
‘Türkiye Cumhuriyeti'nin kurtuluş günü 30 Ağustos, kuruluş günü de 29 Ekim'dir.’ Milletimizin huzur ve mutluluğu için; cumhuriyetin en büyük kazanımları olan demokrasi, hukuk ve milli iradeye sadakatle sahip çıkmaya devam edeceğiz. Genciyle, yaşlısıyla, kızıyla, kızanıyla el ele vererek, memleketimizi muasır medeniyete mutlaka ulaştıracağız.
Cumhuriyet’imizin 96’ıncı yaşını, Aziz Milletimizin 29 Ekim Cumhuriyet Bayramını yürekten kutluyorum. Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere onun silah arkadaşlarını, istiklâlimiz için mücadele eden bütün kahramanlarımızı hürmetle, rahmetle yâd ediyorum. Mekânları cennet olsun…