Haber Metni
Haber Metni; kesin, doğru ve buna ilaveten, etken bir ifade biçimine sahip olmalıdır.
Bir paragraf, iki; en fazla, üç cümleden; bir cümle de en fazla 15 – 20 kelimeden oluşmalıdır.
Günümüz Okuru
Çünkü; günümüzde, okur, uzun yazılardan hoşlanmaz.
Dolayısıyla, uzun bir yazı, çoğunluk tarafından çoğunlukla okunulmaz.
Bir Cümle, Bir Fikir
Bir cümlede, sadece tek bir fikre yer verilmelidir.
Bilinmeyen Değil, Bilinen Kelime Kullanımı
Bilinen kelimelerin kullanılması, son derece önemlidir.
Zira, bilinmeyen kelimelerle, zihinleri karıştırmak, habercilik bağlamında, hoş karşılanmaz.
Argo ifadelere yer vermek ise, toplumun dil düzeyini olumsuz yönde etkiler.
Haber Anlatımı
Haber anlatımı, bir dönüşümdür.
Bir olay hakkında elde edilen bilgilerin, kamunun anlayacağı biçimde, habere dönüştürülmesidir.
Haber Yazmanın Amacı
Haber yazmanın başlıca amacı; bilgileri, düşünceleri ve fikirleri, okuyucuya aktarmaktır.
Gözlem
Habere ilk elden ulaşma yöntemi gözlemdir.
Gözlenen veya yaşanan olaylar, ilk haber toplama yöntemini oluşturur.
Ama, habere ilişkin gözlem yapma şansı, daima bulunmayabilir.
Zaten, muhabirin illaki gözlem yapması yani olayı – ilk elden – gözleyen insanlara ulaşması şart değildir.
Röportaj Tekniği
Muhabirin belirli bir konudaki sorularına görüşme yoluyla yanıt araması, röportajı oluşturur.
Araştırma
Haber toplama yönteminin başka bir boyutu araştırmadır.
Bir şekilde ipucu elde edilen bilgilerin detaylandırılması ve sağlam bilgilere ulaşılması, araştırmayı gerektirir.
En zahmetlisi olsa da araştırma, en gerekli haber toplama yöntemidir.
Üstelik, muhabirin asıl görevi; araştırma yapmaktır.
Araştırma, Bir Süreçtir.
Araştırma, her haber için geçerli ve uygulanması gerekli bir süreçtir.
Araştırmacı Gazetecilik
Araştırmacı gazetecilik, daha kapsamlıdır. Daha fazla belgeye ve bilgiye dayalıdır.
Böylesine uzun bir süreçte, olayın tüm detayları incelenir.
Habercilikte Doğruluk
Habercilikte, birçok doğrunun olması gerekir ve bu doğrular, dörtten aşağı katiyen düşmemelidir.
Nedir Bunlar?
Bunlar, doğru soruyu, doğru kişiye, doğru zamanda, doğru biçimde sormaktır.
Bir olay karşısında, bilgi edinebilmek, doğru soru sormaya bağlıdır.
Soruyu dört doğru şekilde sormak, olayı gerçek bir haber olayı kılabilir.
Ayrıca, doğru sayısının arttırılmasında, fayda vardır.
Haber Kaynağı, Belirtilmeli Midir?
Evet, haber kaynağı, mutlaka belirtilmelidir. Ama, riske de asla girilmemelidir.
Haber kaynağı, isminin yazılmasını istemeyebilir.
“Yetkililerden Aldığımız Bilgi”
Böyle bir durumda, “yetkili kişilerden aldığımız bilgi” şeklinde bir aktarım yapılması gereklidir. Önem arz etmektedir.
Zira, olaylar, mutlaka bir dayanağa; bir yetkiliye ya da görgü tanığına dayandırılmalıdır.
Haber Protokolü
Sosyal yaşamda geçerli olan protokoller ve bunların kendilerine özgü kuralları vardır.
Devletin sivil kurumlarında, askeri kurumlarda ve sosyal yaşamın diğer alanlarında geçerli olan bu protokol kurallarının büyük bir bölümü, habercilik açısından dikkat edilmesi gereken kurallardır.
Habere ilişkin kişiler, haberin içinde tanıtılmalıdır. Böylece, zihinde soru oluşturabilecek durumdan sakınılır.
Haberler Neden Oluşur?
Günümüzde, gazetelerde, dergilerde, radyoda ve televizyonda yer verilen haberlerin büyük bir bölümünü; temel atma, işletmeyi üretime ya da hizmete açma, yıldönümü ve buna benzer kutlama törenleri oluşturur.
Bunun dışında, haberler, açık oturumdan ve konferanstan; ayrıca, sergi gibi sanatsal – kültürel etkinliklerden oluşur.
Protokol Sırası ve Yazımı
Ezcümle, bu tür faaliyetlere katılan kimselerin isimleri, haber yazılırken, protokol sırasına göre yazılmalıdır.
Bu nedenle, muhabirin ve yayınlanmadan önce haberleri son bir defa gözden geçiren yetkililerin protokol sırasını bilmeleri gerekir.
Aksi takdirde, haberin yanlış yazılması, kaçınılmaz olur.
Haberin konusunu oluşturan etkinliklerde gerçekleştirilen konuşmalarda, protokol sıralamasında, en başta yer alanlar, en sonda konuşurlar.
Örneğin; turistik bir işletmenin açılış töreninde, öncelikle, işletme sahibi; daha sonra, Turizm Bakanı; hemen ardından, Başbakan; en son, Cumhurbaşkanı konuşur.
Ne var ki; haber yazılırken, Cumhurbaşkanı’nın konuşması, en ön sırada, yer alır.
Haber, eğer olayların oluş sırasına yani kronolojik sıraya göre yazılmamışsa, Haber Kurgusu’nda yer alma, protokolün konuşma sırasının tümüyle tersine bir sıra izler.
“Hazır Bulunanlar”
Habere konu olan protokol mensupları, eğer konuşma yapmışlarsa ve sözleri, haberde, yer almışsa, o kişiler için haberin geri kalan kısmında, toplantıda ya da törende “hazır bulunanlar” ifadesi kullanılır.
Zira, konuşmaları, haber içeriğinde yer aldığından dolayı, o toplantıda veya törende bulundukları, kolaylıkla anlaşılır. Bu nedenle, gereksiz tekrardan sakınılmalıdır.
Toplantıya veya törene katılıp da konuşma yapmayanların isimleri ise, haberde yine protokol sırasına göre yer almalıdır.
Haberde adı geçen ve protokole mensup kişiler eğer askeri veya akademik bir unvana sahipler ise, bu unvanları ile birlikte zikredilmelidirler.
Medyanın Gücü
Medyanın gücü, kullandığı kelimeleri, özenle seçmesinde saklıdır.
Bir muhabir, 15 – 20 sözcükte, noktayı koymayı bilmiyorsa, iyi haber yazmıyordur. Bu, bir kuraldır. Kısa cümleler, kolay anlaşılır cümlelerdir.