Ezanı Türkçe okutan, Kur’ân-ı Kerîm’den laikliğe aykırı sûreler çıkarılıp, yerine uydurma sûreler ilâve edilmesini Millet Meclisi’ne sunan, Türkçe ibadet için “dinde reform” hazırlayan inkılâpçıların “laikliğe aykırı olduğu” gerekçesiyle yeni bir İstiklâl Marşı yazılması için tâlimat verdiği resmî tarih kitaplarında yazılmaz.
Konya Bölge Yazma Eserler Kütüphânesi Müdürü Bekir Şahin’in “Mehmet Âkif Ersoy Araştırmaları Merkezi” sitesindeki “İstiklâl Marşı'nı Değiştirme Girişimleri ve Belgeleri (1925)” adlı yazısına göre, inkılâpçılar MehmedÂkif’in yazdığı İstiklâl Marşı'ndan pişmanlık duymaktadır. Devrin Maarif Vekili Mustafa Necati Bey’in imzalarını taşıyan tâlimatın ardından, Maarif Vekâleti Hars Müdürü Dr. Hamit Zübeyir Koşay tarafından “Yeni İstiklâl Marşı için Yarışma Şartnâmesi” hazırlanır.
TÜRK KELİMESİNİN GEÇMEMESİ KUSUR SAYILIYOR
İstiklâl Marşı’nda “Türk kelimesinin” olmaması, yâni “Türk kelimesini zikir hususunda kıtlık göstermesi” kusur olarak karar altına alınır ve bundan dolayı yeni bir İstiklâl Marşı’na lüzum görülür. İnkılâpçıların tazyikiyle hazırlanan “Şartnâme” İstiklâl Marşı’na, dolayısıyla İslâm değerlerine ve Hakk’a tapan Türk milletine hakaretlerle dolu:
“1. Devletçe makbul olunacak resmî marşın umum müsabaka sûretiyle bestelenmesi hususunda heyet-i celilenin 19.05.1340 tarihli kararı muvakki tatbike konacağı cihetle, kararnâmede meskût geçilen(söylenmeden geçilen) bazı hususatıistihzaha mecburiyet hâsıl olmuştur. Millî Marşı’mıza yönelen tenkitler şu hususlarda odaklanmıştır:
“Batı Medeniyetine ‘canavar’ deme, ‘Türk’ kelimesinin geçmemesi, ‘lidere şükrâne yokluğu’ gibi ifadeler zikredilmektedir. Âkif Bey’in şiiri ‘medeniyet dediğin tek dişi kalmış canavar’ gibi, gazetelerde kıyl-ü kâli mucip olan ibarelerden maada, Türk kelimesini zikir hususunda kıtlık gösterir.
2. Âkif Bey’in İstiklâl Marşı, mücadele günlerinin bir hâtırası olarak yaşamalı ve merasimlerde söylenmelidir. Fakat resmî devlet marşının güftesi:
a. Yüce Türk Milleti’nin metin gaye ile yürüdüğünü ifade etmeli,
b. Cumhuriyetten istidlâl ettiğimiz (anlama, sonuç çıkarma) mânayı ifade etmeli,
c. Türk Milletini saadete ulaştıranlara umum tarzda şükran ifade etmelidir.
3. Merasimlerde ayakta kalacak zevatın fazla yorulmaması bâis-i icab ittiği cihetle millî marşın nihayet 8-10 mısradan fazla olmamalıdır, bunlardan 5-6;9-
10 uncu satırlar nakarat olabilir.
4. Milli Marş güftesinin vakûr bestesinin de güfteye uyacak surette vakûr aynı zamanda ümit saçacak surette neşeli ve tasannulardan (yapmacıklık) ayrı olması lâzımdır.”
İSTİKLÂL MARŞI’NIN DEĞİŞTİRİLMESİNE DAİR ŞARTNÂME
Bekir Şahin belgelerden naklettiği “Şartnâme” yi şöyle tenkit ediyor:
“Bu şartnâme dönemin Millet ve Akşam gazetelerinde 13 Kasım 1925 tarihinde resmen duyurulmuştur. Müracaat dilekçelerinde belirtildiği gibi 13 Kasım 1925’te başlayan katılım süreci, Ocak 1926 sonuna kadar devam etmiş ve 60 kadar müracaat olmuştur. Şiirler incelendiğinde (…) içlerinde Millî Mücadele ruhunu yansıtabilecek seviyede marş bulunmamaktadır. Belki de yarışmayı düzenleyenler de aynı kanaate varmış olmalılar ki, Âkif’in şiiri Milli Marş olarak kalmıştır. İşin bir diğer ilginç tarafı, devlet eliyle resmen ve alenen düzenlenen böylesine bir müsabaka nasıl olur da tarihin tozlu rafları arasında kaybolur gider? Bu konuda yapılan araştırmada bilgiye ulaşılamadığı gibi, döneme şahit olmuş kişilerin hatırat ve yazılarına da baktığımızda hiçbir bilgiye rastlayamıyoruz. Oysa yarışma Âkif hayatta iken düzenlenmiş, marşı yazmasında ısrar eden Hamdullah Suphi, Hasan Basri Çantay gibi zevat da bu dönemde hayatta idi. Âkif’ in 1925 yılı Kasım Ayı’nda Mısır’a gitmesi ile yarışmanın bu tarihlerde düzenlenmesi arasında bir ilişki var mıdır? Daha pek çok soru cevap beklemesine rağmen maalesef bugün bu sorulara bir karşılık bulamıyoruz…”
İKİNCİ KEZ İSTİKLÂL MARŞI SİPARİŞİ VERİLİYOR
1937 yılında yeniden millî marş yazdırılmasına teşebbüs edildiği malûm. İnkılâpçıların resmî yayın organı olan Ulus gazetesi vasıtasıyla bir yarışma düzenlenir. Bu hâdiseyi “Câmideki Şair MehmedÂkif” kitabının yazarı D. Mehmet Doğan’dan dinleyelim:
“Tek parti devrinde İstiklâl Marşı’nın değiştirilmesi için bir yarışma tertip edildiğini biliyoruz. Açıkça anlaşılıyor ki İstiklâl Marşı’ndan rahatsızlık duyan birileri var. Millî Mücadele’nin fikir zemini ile yeni Türkiye’nin ideolojisi tamamen zıttır. Bu zıtlık, bir zamanlar o sıkıntılı günlerde MehmedÂkif’e ve İstiklâl Marşı’na mecbur olanları farklı arayışlara sevk etmiştir. 1920’li ve 30’lu yıllarda İstiklâl Marşı yerine yeni bir millî marş ikame etmek için bir takım teşebbüslerde bulunulmuş, fakat sonuç alınamamıştır.” (GençDoku-Gençlik ve Kültür Sitesinin yaptığı mülâkat)
İstiklâl Marşı’nın başına gelenler böyle.Hâfıza-ı beşer nisyan ile mâlûl olduğu için, millî marşın dostu kim? Bilinsin istedik.
(ilbeyali@hotmail.com)