Değerli okurlar, fırsat buldukça “MİLLİ BAYRAMLARIMIZIN” tarihçelerini ve geçirdiği evreleri sizlerle paylaşacağım. Bu hafta Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı’nı tanıyalım…
İlk defa 12 Mayıs 1916’da Selim Sırrı (Tarcan) Bey’in girişimleriyle öğrenciler tarafından düzenlenen gösteriler, Cumhuriyet’ten sonra her yıl Mayıs’ın 10’un da 11’inde ve 17’sinde yapıldı. 1935’ten itibaren 19 Mayıs günü, bugünde kullandığımız resmi bayram ilan edildi.
11 Mayıs 1928 İsveç’li beden eğitimi uzmanı Inka Nerman yönetiminde, Taksim Topçu Kışlası avlusunda gerçekleştirilen ilk “İDMAN BAYRAMI”
Çılgınca sayılabilecek bir teşebbüs gerçekleşip de Cağaloğlu semtinde genç kızlar için ilk kez jimnastik salonu açıldığında, henüz 1910 senesi yaşanıyordu. İsveç’ten beden eğitimi ihtisası yaparak yurdumuza dönmüş olan 35 yaşında ki Selim Sırrı(Tarcan) Bey, Türk kadınlarının da Batılı kadınlar gibi vücut bakımından muntazam bir şekilde gelişmelerinin tek yolunun jimnastik salonlarında gösterilecek eğitimden geçtiğine inanıyordu. Ama ne var ki devrin Şeyhülislamı olaya karşı çıkıyordu ve Türk kızlarının açılıp saçılarak “FRENK İCADI” bu modern beden eğitimi ile uğraşmalarına razı olmayacaklarını Maarif Nazırlığı’na (Eğitim Bakanlığı) bildiriyordu.
Selim Sırrı Bey büyük uğraş vererek esasen medreseleri ıslah edip modern çağa uygun bir hale getirme taraftarı da olan Evkaf Nazırı Mustafa Hayri (Ürgüplü) Efendi ile Vakıf Müesseseleri Müdürü Nail Bey’i konunun önemli hususunda ikna etti. Bu iki aydın da mollaları ikna ederek kendini Vaiz Medresesi’ne idman hocası olarak tayin ettirmeyi başardı. Modern beden eğitiminin başlamasından sonra, Selim Sırrı Bey’in yetiştirdiği ilk kadın öğretmenler kız okullarında görev aldılar.
12 Mayıs 1916 günü ise Türkiye’de ilk defa öğrenciler tarafından toplu halde beden eğitimi gösterileri yapıldı. İsmi sonraları Çapa Öğretmen Okulu olan “Darülmuallimin” öğrencileri, Kadıköy’de bugün ki Fenerbahçe Stadı’nın bulunduğu yerde ki İttihat Spor sahasında, öğretmenleri Selim Sırrı(Tarcan ) Bey’in yönetiminde ilk gösterilerini sundular. Gösteriler “JİMNASTİK ŞENLİKLERİ” adı altında organize edilmişti.
İLK KEZ DAĞBAŞINI DUMAN ALMIŞ
O günle ilgili bizi yakından ilgilendiren çok önemli bir olay daha vardır. Selim Sırrı Bey’in İsveç’te beden eğitimi sıralarında öğrendiği “Tre Trallande Jantor” (Tral la la Diyen Üç Kız) isimli bir halk şarkısına, okulun edebiyat öğretmeni Ali Ulvi(Elöve) Bey tarafından Türkçe sözler yazılmış ve meşhur “DAĞ BAŞINI DUMAN ALMIŞ” isimli marşımız bu şekilde doğmuş ve yine ilk defa bu gösteriler sırasında öğrenciler tarafından söylenmiştir.
“Jimnastik Şenlikleri “ büyük ilgi görmüş ve o tarihlerden itibaren Erkek Öğretmen Okulu öğrencileri tarafından her yıl Mayıs ayı içerisinde, yine Selim Sırrı Bey’in idaresinde tekrarlanmaya başlanmıştı. Daha sonraları “MEKTEPLİLER BAYRAMI”, “İDMAN BAYRAMI” “JİMNASTİK BAYRAMI” gibi isimler altında süren bu gösterilere devam edilmiş, özellikle Cumhuriyet’in ilanından sonra, 1926’dan itibaren de, İsveçli beden eğitimi Inka Nerman yönetiminde gelişerek zamanla diğer okullara da yayılmıştı. 10- 11 Mayıs 1928 tarihlerinde Ankara ve İstanbul’da yapılan törenlere 2000 erkek ve 1000 kız öğrencinin katıldığını, gösterileri yaklaşık 6000 kişinin davetli olarak izlediğini o tarihlerde ki gazetelerden okuyoruz.
Dönem gazetelerinin 17 Mayıs 1929’da yapılan gösteriler için “İKİNCİ İDMAN BAYRAMI” tabirini kullanmış olması da dikkat çekicidir. Böylelikle “İLK İDMAN BAYRAMI” olarak 1928’in kabul gördüğü anlaşılmaktadır.
Spor Kongresi’nin 1935’de ki toplantısın da ise Ahmet Fetgeri Bey tarafından “ATATÜRK GÜNÜ” nün tüm gençliğe mal edilmesi için 19 MAYIS’ların “GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI” adı altında kutlanması önerisi oybirliği ile kabul edildi. O yılki ilk 19 Mayıs kutlamalarından sonra, 1936’nın 19 Mayıs’ın da Atatürk’ün izlediği Taksim Stadı’nda ki gösteriler düzenlendi. 20 HAZİRAN 1938 tarihinde çıkarılan kanunla 19 Mayıs’lar “GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI” adıyla milli günlerimizin arasına girdi. Daha sonra 7 Mart 1981'de adı ATATÜRK’Ü ANMA GENÇLİK VE SPOR BAYRAMI ’ olarak değiştirilmiştir.