Maraş Harbinde Yapılan Elbistan Yardımı

“Aslanlar kendi tarihlerini yazmadıkları sürece, avcı hikâyelerine inanmak zorundayız.”

2007’deki görüntüsü  – sonraki enkaz resmi Şubat 2018

Kızılcaoba Mahallesi (Elbistan eski ziraat bankası şube binası 1920 )

Gerek şehir dahilinde yapılan çarpışmalar sırasında, gerekse, düşman işgalinden kurtulduktan sonra Maraş'a yardım hususunda Türk Milleti elinden geleni yaptı. Burada yardımda kastımız nakit para, yiyecek, giyecek maddeleridir. Bilindiği gibi Maraş çarpışmalarında, bilhassa kuzey ve doğu bölgesinde ki kasaba ve köyler Kuvay-ı Milliye grupları göndermiş veya göndermeye hazır olduğunu bildirmişti.

Daha şehir içindeki çarpışmalar sürerken, Mustafa Kemal Paşa 10 Şubat 1920 tarihinde bir bildiri yayınladı. Bildiride şöyle deniliyordu: “İnsaniyetin tüylerini ürpertecek zulümlere maruz kalan Maraş'lı kardeşlerimizin ihtiyacını karşılamak ve imdatlarına yetişen kahraman Kuvay-ı Milliye fertlerinin zaruri masraflarına medar olmak üzere toplanacak yardımların Maraş Müdafaa-i Hukuk Heyet-i Merkeziyesi emrine ödenmek üzere Ziraat Bankası Elbistan şubesine gönderilmesi rica olunur. "

Elbistan Heyet-i Merkeziyesi de Maraş'a yardım için camilerde yardım toplamayı kararlaştırdı. Kısa zamanda 189 Lira para, 9500 kg. Buğday, 1200 kg. Arpa, 300 kundura, 25 çift çarık toplandı. Elbistan Heyet-i Merkeziyesi yardımlarını sürdürerek daha sonra 800 Lira daha gönderdi, toplam yardım miktarı 8.989 Lira olarak açıklandı.

Yurdun çeşitli yerlerdeki yardım amaçlı toplanan paralar Elbistan Ziraat Bankası şubesine gönderilmeye devam ediyordu. Not: (Ziraat Bankası Şubesi Elbistan’da 1895 yılında açılmıştır)

12 Şubat 1920 tarihinde Maraş'ta Fransızlara karşı kazanılan başarıdır. Çünkü Maraş'ta kazanılan başarı, itilaf Devletlerinin Anadolu'daki sonlarının başlangıcı olmuştur. Maraş'ta elde edilen zaferde halkın sebatla direnmesi büyük rol oynadı. Halk şehri terk etmedi, örgütlendi ve işgale karşı koydu.

 Maraş zaferi ile Sivas, Malatya, Elbistan, Diyarbakır gibi merkezlerinin işgali önlenmiştir. Fransızlar Maraş'ta yedikleri darbe sonucu ilerleyememişlerdir, aksine geri çekilmeye başlamışlardır. Nitekim Maraş zaferi etkisini Urfa ve Antep'te gösterdi. Bu durumu Fransızlarda ifade ederler. Bu mücadelede Maraş halkına yurdun her tarafından maddi manevi yardım yapıldı. Tarihte tüm belgeleriyle açıktır. Maraş zaferi Türk tarihine şerefli bir sayfa ekledi. Bunun sonucu olarak Maraş şehri T.B.M.M. tarafından istiklal madalyası ile ödüllendirildi.

Yurt Genelinde Maraş’a Yapılan Yardımlar

Heyet-i Temsiliye tarafından organize edilen yardım kampanyası çerçevesinde çeşitli il ve ilçelerden Maraş halkına önemli ölçüde yardım yapılmıştır. Yardım yapan merkezler ve yaptıkları yardımlar aşağıda ki gibidir. (Lira olarak)

Maraş İşgaline Tepkiler

Elbistan’ın Tepkisi; Elbistan Müdafa-i Hukuk Cemiyetinin merkez heyeti diğer cemiyetlerin merkez heyetine telgraf çekerek Maraş halkının üç gündür Fransızların ve Ermenilerin top ve mitralyöz ateşi altında inlediğini, şehirden bir eser kalmadığını belirtti. Bu durumun protesto edilmesini istedi.

Heyet-i Temsiliye’nin Tepkisi; Elbistan’dan gelen telgrafın hemen ardından Heyet-i Temsiliye namına Mustafa Kemal Paşa bir beyanname yayınlıyarak Maraş’ta Fransız ve Ermenilerin Müslümanları katlettiğini belirtti. Yurdun her yerinde halkın derhal mitingler yaparak sadaret makamına ve elçiliklere telgraf ile protestoda bulunmasını istedi.

Mustafa Kemal Paşa’nın Tepkisi; Mustafa Kemal Paşa, Rauf Bey’e bir telgraf çekerek bazı isteklerde bulundu. Maraş dahilinde Fransızların Türk ahaliye tecavüzde bulunduğunu, bunun neticesi olarak şehirde kanlı çarpışmaların olduğunu, civarda ki halkın yardım için Maraş’a koştuğunu, birkaç güne kadar askerin de işe karışacağını belirtti. İstan bul Hükümetinin gerekli teşebbüste bulunup Fransızların Türkleri katliamını protesto etmesini ve durdurmasını istedi.

Bunun üzerine yurdun birçok yerinde protesto mitingleri başladı. Ancak bunlar Fransız politikasını etkilemedi.

Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa bir tamim de Mudafa-i Hukuk Cemiyetlerine gönderdi. Bu tamimde ; “17 günden beri Maraş’ta cereyan eden acıklı olaylara son verilmesi hakkında medeniyet dünyasına ve insanlığın bilgisine sunulan feryatlarını kabul görmediği, hala bu vahşetin devamından anlaşılmaktadır. Koca bir şehir, genç, kadın ve çocuklarıyla Fransız ve Ermenilerin top mitralyöz ve bomba ateşleri altında yanmaktadır. Binlerce dindaşımız bu vahşete kurban giderek yerlere serilmektedir. Muhasara ve sansür altında sesi yükselen halkımızın feryadının medeni milletler tarafından sonunda işitileceğini ümit ediyoruz. Maraş’ta ki Fransız mezalimi hakkında Mudafa-i Hukuk Cemiyeti’nin bütün merkezlerinin yeniden teşebbüse geçerek Meclis-Milliye Başkanlığı, İstanbul’da ki İtilaf Devletleri elçilikleri ve Matbuat-ı Osmaniye nezdinde telgraflarla protesto edilmesini tavsiye ederiz.

Kazım Karabekir Paşa’nın Tepkisi; Maraş’ta İslamlara karşı yapılan mezalim Türk’ün yüreğini sızlatmaktadır. Vaziyetin kötüleşmesi ile ümitsizliğe düşmemek gerekir. Bu işte büyük bir azim ve iman ile sebat göstererek milli hukuku müdafaa uğrunda hiçbir fedakârlıktan çekinilmeyeceği herkese anlatılmalıdır. Maraş olaylarında geri adım atmak demek Sivas- Elazığ ve Dıyarbakır’ın da işgale uğraması demektir. Maraş yangın harabe halini alıyor. Pek çok fedakâr kişi şehit oluyor. Fakat bunlar Türk’ün yılmayacağına ve Türklüğün ölmeyeceğine birer misal olacaktır.

Mebusan Meclisinin Tepkisi; Mebusan meclisine bir karar önergesi verildi. Öneride Maraş, Urfa ve Antep havalisinde Fransız kuvvetleri içinde ki Ermeniler tarafından halka çeşitli mezalimde bulunulduğu Maraş’ın yeni Fransız kuvvetleri ve Ermeniler tarafından top mitralyöz ateşine tutularak Türklerden pek çok kişi şehit edildiği, şehrin yakıldığı belirtildi. Bu hale acilen son verilmesi için hükümetin teşebbüste bulunması ve olayın protesto edilmesi istenildi.  

ELBİSTAN’LA İLGİLİ ŞİFRELİ TELGRAFLAR:

Üçüncü Kolordu Komutanı şifreli telgrafın çözülmüş hali

25 Kanûn-ı Sâni 1336 tarihli şifresi

Muhavvelidir.

23/ 24 tarihli şifrenizi aldım.

(23 Ocak 1920 Tarihli şifresinin çözülmüşüdür.

23/ 24 Tarihli şifrenizi aldım.)

ÜÇÜNCÜ KOLORDU KUMANDANLIĞI ‘NIN

Durum, Bakanlığa ve makamlara acele bildirilmiş, huzur ve sükûnet içinde bulunan şehri ateşle yakan, karışıklıklar çıkaranla, öç almak için yapılan haksız öldürmelerin dururulması ve sebebin sorulması istenilmiştir.

Maraş halkının milliyetçilere olan bağının ve sevgisinin yüce benzeri burada ve memleketin her tarafında ilahi güzellikler istenir.

Durum hakkında sık sık bilgilerinizi beklerken, ELBİSTAN’la şimdiye kadar olduğu gibi bundan sonrada haber alma ve haber verme işlerinin düzenli bir şekilde sürdürülmesine çalışılması ve kötü ihtimallere karşı hazine mallarının israf ve heder edilmemesi ve kaybedilmemesinin önüne geçilmesi amacı ile, Şubat sonuna kadar olan süre için memurların  hak ettikleri maaş tutarının alıkonulup  artanının eşraf ile halkın yardımları, Milli Savunma Bakanlıklarının emri ve Sivas  Defterdarlığının yazıları gereğince, sıkı koruma altında bulundurulmak üzere ELBİSTAN MAL SANDIĞINA  emniyet gözetiminde yollanmasının sağlanmasını rica ederim.

Ayrıntılar ayrıca bildirilecektir.

Üçüncü Kolordu Kumandanı

Selahaddin  

SİVAS ÜÇÜNCÜ KOLORDU KUMANDANLIĞI ‘NA

26  Kanûn-ı Sâni 1336 tarihli şifresi

25 Kanûn-ı Sâni 1336 şifreye 

Şifre 26 Ocak 1920

Cevap 25 Ocak 1920 şifreye

Vaziyet ne maaş dağıtımına ve ne de paranın Elbistan’a gönderilmesine elverişlidir. Çünkü memurlar ve eşraf bombardıman dolayısıyla bulundukları yerlerden çıkamamakta. Hatta kendilerinden haber bile alınamamaktadırlar.

Hükümette bizlerle birkaç jandarma ve polisten başka kimse yoktur. Bunlarla da iş görmek imkansızdır. Canı yanan Müslümanlar kendilerine evlerinden ateş açan Ermenileri imha ve evlerini yakmaktadır. Şehirde gezilemediğinden engel olmaya da imkan yoktur.

Acil tedbir alınması ile beraber askeriyeden veya mülkiyeden ehil bir mutaarrıfın hemen gönderilmesini yoksa bombardıman kesilse bile vekaletin işi bitirmeye engel olduğunuzu araz ederim

Cevdet

ELBİSTAN

MARAŞ MÜDÜRÜ HAYRİ EFENDİYE

Aşağıda ki çözülmüş şifrenin güvenilir bir vasıta ile Maraş Mutasarrıflığına ulaştırılmasını dilerim. 5 Şubat 1920

  Mıntıka Kumandanı Ali

1. Allah’a şükür, durum bir parça düzeldi. Birkaç güne kadar tümü ile lehimize sonuçlanması Allah’ın yardımı ile sağlanacaktır.

Bu milli kararımızda direnebilme kararlığımızı sürdürebilmek için birçok şeye ve her şeyden önce de paraya ihtiyacımız vardır.

Maraş için her tarafta para toplandığı, Heyet-i Temsiliye ‘den bildirilmektedir. Tabii bu paralar milli gayemize ulaşabilmek için  sarf edilecektir.

Yalnız resmi harcamalar için bile sıkıntı çekmekte olduğumuzu bilmektesiniz. Onun için her türlü ihtimale karşı Maraş’ta ki maliye kasasının, güvenli bir yere taşınması zorunludur.

Gerekli olanının alınmasından sonra kalanının ELBİSTAN’a gönderilmesini münasip görüyorum. Sizce de münasip görüldüğü takdirde bu paranın ELBİSTAN şubesine karşılığı Malatya şubesinden çıkartılarak adı geçen şubenin korunması  ve aracılığı  ile Maraş’tan Maksutlu’ya kadar emin surette çıkarılmasını sağlamak amacı ile gerekenlere emir verilmesi için kararınızın acele bildirilmesini rica ederim.

Ona göre ELBİSTAN’dan bir süvari bölüğü Maksutlu’ya hareket ettirilecektir. Kasanın Maraş’tan alınması  ve Maksutlu’ya taşınması sırasında korunması için mahalli hükümet milli kuvvetler ile korunacağı ve buna göre gereğinin yapılmasını dilerim.

  Faydalanılan Kaynaklar:

Mustafa Kemal ve Milli Mücadelenin İlk Zaferi (Yalçın Özalp 1984)

Gazilerimiz Dilinden Milli Mücadelemiz (Yalçın Özalp 1986)

Milli Mücadelede Güney Cephesi (Yrd. Doç. Dr. Yaşar Akbıyık 1990

12 Şubat 1920 (Şevki Karabekir Selçuk Ofset 2016)

Ermeni İntikam Alayı (Yalçın Özalp Vesikalar 1919-1920) Kahramanmaraş Belediyesi  Kültür Hizmeti 2005

Bir Kentin Hafızası (Adnan Güllü  2016)