Daha önce de birkaç yazımda değinmiştim. Maraş’ta kapalı çarşı külliyesi içerisinde bir Mevlevihane olduğunu, bedesten civarında, Saatçılar pasajı olarak bilinen yerde bulunduğunu, tarihi kaynaklar çerçevesinde yazılarımda hatırlatmaya çalışmıştım.
Bilindiği üzere geçtiğimiz yıl kapalı çarşıda restorasyon çalışmaları yapıldı. Mevlevihane bu projeye dahil edilmedi. Böylesine geniş kapsamlı bir restorasyon çalışmasında, Mevlevihanesiz bir çarşı külliyesinin eksik ve ruhsuz kalacağını da yazılarımda belirtmiştim.
MEVLEVİHANENİN İHYASI TURİZMİMİZE ARTI KATKI SAĞLAR
Her ne kadar da Mevlevihane den günümüze sadece Yum Baba yada Gaffar Baba türbesinden başka bir iz kalmasa da, 500 yıllık Maraş Mevlevihane sinin yeniden ihya edilmesi; şüphesiz şehrimiz adına büyük bir kültürel hizmet olacaktı. Gelecek nesillere bırakacağımız en değerli miras olabilirdi. Kahramanmaraş turizmine artı değerler sağlayabilirdi.
BAŞBAKANIMIZ KÜLTÜREL DEĞERLERİMİZE SAHİP ÇIKILMAMIZI UYARMIŞTI
Sayın başbakanımız Ahmet Davutoğlu şehrimize geldiklerinde yaptığı konuşmalarda; Kahramanmaraş’lılardan birkaç ricam var, bu şehrin sahip olduğu kültürel değerleri çok iyi biliyoruz diyerek, bunların bir bir ortaya çıkartılması gerekliliğini vurgulamış, bu hususta usulü dairesinde ilgililere uyarılarda bulunmuştu.
İnanıyoruz ki Maraş Mevlevihanesi ihyası için hazırlanacak güzel bir proje hükümete sunulduğunda; kamulaştırma maliyeti gibi ve diğer bürokratik işlemlerde, Vekillerimizin de gayretleriyle destek bulunacağını umuyoruz. Bilhassa sayın başbakanımız Ahmet Davutoğlu’na konu iletildiğinde; Şehrimize duyduğu özel muhabbetle birlikte Zat-ı Alilerinin Konya’lı olması, Hazreti Mevlana’nın medfun bulunduğu beldenin bir evladı olması sebebi ile bu projeye hayır denilmeyeceğine inanıyoruz.
Hayata geçtiğinde şehrimizin kültür turizmine de katkı sağlayacak olan Maraş Mevlevihane sinin tarihi geçmişi hakkında biraz bilgi verecek olur isek;
500 YILLIK DERGAH ALAÜDDEVLE BEYİN VAKFIDIR
Buraya Dulkadir beyliği hükümdarı Alaüddevle Beyin 1510 tarihli vakfiyesinde, dergah hizmetlerinin ihyası için gelir getiren bir çok mülk vakfetmiştir; Kapalı çarşıda 15 dükkan, Zaviye etrafında arazi, Seki çınarı mezrası ve Artıl nahiyesinde bir değirmeni, vakfettiği kayıtlarda yer almaktadır.
Harap vaziyette bulunan Mevlevi dergahı’nın 1897 yılında, II. Abdulhamit tarafından yenilercesine tamir ettirildiği ve bu onarım için 150 lira harcama yapıldığı 23 Kasım 1897 tarihli Maraş Şer’iye Sicili’nde kayıtlı olduğu biliniyor.
MEVLEVİHANENİN SON ŞEYHİ SELİM DEDE DERVİŞLERİ İLE VATAN SAVUNMASINDA
Arşiv belgelerine göre Mevlevi Dergahı’nın 1915 yılına kadar fonksiyonunu sürdürdüğü ve son dergah şeyhinin Selim Dede olduğu biliniyor.
1. Dünya savaşı’ında Şam cephesine gitmek üzere “ Mücahidin-i Mevleviyye Alayı “ kurulduğunda, Anadolu’nun diğer yerlerinde olduğu gibi Maraş Mevlevihane sinin de vatan savunmasına aktif olarak Şeyh Selim Efendi ve13 dervişi ile katıldığı biliniyor.
FRANSIZLAR YAKTI, TEKKE VE ZAVİYELERİN KAPATILMASI İLE HARABE HALİNE GELDİ
Şehrimizin Fransızlar işgali sırasında, Dergah Fransızlar tarafından 1 Şubat 1920 günü çarşı kompleksi ile beraber yakıldığı, daha sonra 1925 yılında ise tekke ve zaviyelerin kapatılması ile birlikte dergah fonksiyonunu tamamen yitirerek harabe haline gelmiştir.
VAKIFLAR SATTI KÖY GARAJI OLDU
1937 yılında dergah bakımsız bir durumda iken Vakıflar tarafından şahıslara satılmış. Burayı alan şahıslar dergahı yıkarak yerine önce köy garajı yapmışlar. Daha sonra 1965 yılında ise dükkanlar inşa edilerek pasaj şekline dönüştürmüşlerdir.
Bugün dergahın bulunduğu yer “ Saatçılar Pasajı” olarak bilinmekte. Dergahtan günümüze sadece “ Yum Baba ( dede) “ Türbesi gelmiş olup, önceki türbe yıkılınca 1985 yılında betonarme olarak yeniden yapılmıştır.
BÜYÜKŞEHİR BELEDİYEMİZE BÜYÜK GÖREV DÜŞÜYOR
Büyükşehir belediyemizde burasının ihyası için yetkililerile yaptığım görüşmede; bu dergahın eski tarihli mimari fotoğrafının ellerinde olmaması, proje hazırlamada işlerini zorlaştırdığını söylediler. Bilindiği üzere Sultan Abdulhamit Han tamiratını yaptırdığı her eserin fotoğraflarını da çektirerek arşivlettirirmiş. İhtimaldir Maraş Mevlevihane sininde 1897 yılında yenilercesine tamiratını yaptırmıştır. O zamanlar çekilmiş fotoğrafları mutlaka arşivlerde vardır diye düşünüyoruz. Hatta elimizde de bir iç mekan resmide mevcuttur. Tarihçilerimizce araştırılarak ortaya çıkartılabileceklerini umuyoruz. Ayrıca Maraş’taki dergah mimarisi sanırım Antep gibi diğer komşu vilayetlerdeki Mevlevihanelerin benzeri olsa gerek. Oralarda örnek alınabilir.
MÜLK SAHİPLERİ İLE ANLAŞARAK MEVLEVİHANE YENİDEN İHYA EDİLEBİLİR
Temennimiz Maraş Mevlevihane sinin ihyası; Belediyemizde bu işin ehli bir kadrolar mevcuttur. Büyükşehir belediyemizin önderliğinde, konuya vakıf tarihçilerimiz, Üniversitemiz, kanaat önderlerimiz, hatta şehrimizde faaliyet gösteren, semazen yetiştiren, Mevlana Kültürünü araştırma ve yaşatma derneği yetkilileri ile de istişareler yapılarak, eldeki tarihi kaynaklar çerçevesinde, buradaki mülk sahipleri ile anlaşıp helalleşerek, buraya uygun bir proje hazırlanabilir.
Maraş Mevlevihane si yeniden ihya edilebilir.
Selam ve sevgilerle.