Değerli kardeşlerim yaşamakta olduğumuz toplumda yazılı olan kurallar ve yazılı olmayan kurallar vardır. Yazılı olmayıp insanlar arasında ilişkileri belirleyen yazılı olmayan kurallara uymak zorundayız.
Sosyal hayatta düzen getiren önemli görgü kuralları vardır Toplum hayatımızda oluşturmuş olduğumuz görgü kurallarımız Yüce Dinimizin getirmiş olduğu o eşsiz ahlaki ilkeler ile özümüzden getirdiğimiz o nadide kültürümüzün birlikteliğinin tezahürü olarak şekillenmiştir. Bu sebeple Toplumumuzda bulunan görgü kuralları insanın insanca yaşamasına katkı sağlamakta, toplumun huzur ve refahını artırmaktadır. Yüce Rabbimiz şöyle buyurmaktadır.
“Sizden, hayra çağıran, iyiliği emreden ve kötülükten men eden bir topluluk bulunsun. İşte kurtuluşa erenler onlardır.”( Al-i İmran, 3/104)
Yüce rabbimiz içimizde iyiliği emreden kötülükten men eden insanların mutlaka bulunması gerekliliğini bizlere bildirmektedir. Bu sebeple toplumuzda görgü kurallarına artık kimse riayet etmiyor diyerek görgü kurallarını terk edemeyiz. Hatta önemli olan insanların yapmayı terk ettiği güzel şeyleri yaşatmak adına uğraşta bulunmaktır. Kur’an-ı Kerimde bir başka ayette ise Allah-u Teala (c.c.) çirkin şeylerin inananlar arasında yayılmasına sebep olanlar için dünya ve ahiret sıkıntısı olduğunu şöyle bildirmektedir.
“İnananlar arasında çirkin şeylerin yayılmasını arzulayan kimseler için dünyada da ahrette de çetin bir ceza vardır. Allah bilir, siz bilmezsiniz..( Nur, 24/19)
Selamlaşmak: “Size bir selâm verildiği zaman, ondan daha güzeliyle veya aynı selamla karşılık verin. Şüphesiz Allah her şeyin hesabını gereği gibi yapandır.”( Nisa, 4/86)
“Ey iman edenler! Kendi evlerinizden başka evlere, geldiğinizi hissettirip (izin alıp) ev sahiplerine selam vermeden girmeyin...”( Nur,24/27)
Kendi Evinin Dışındaki Evlere İzin Almadan Girmemek: “Ey iman edenler, evlerinizden başka evlere, yakınlık kurup (izin almadan) ve (ev halkına) selam vermeden girmeyin. Bu sizin için daha hayırlıdır; umulur ki öğüt alıp düşünürsünüz. Eğer orada kimseyi bulamazsanız, size izin verilinceye kadar artık oraya girmeyin; ve eğer "Dönün" denirse, siz de dönün, bu sizin için daha temizdir. Allah yaptıklarınızı bilendir. İçinde oturulmayan ve sizin için bir meta (yarar) bulunan evlere girmenizde bir sakınca yoktur. Allah, açığa vurduklarınızı da, sakladıklarınızı da bilir.”( Nur 24/27-29)
Yürüyüş ve Konuşma Adabı: “Küçümseyerek surat asıp insanlardan yüz çevirme ve yeryüzünde böbürlenerek yürüme! Çünkü Allah hiçbir kibirleneni, övüngeni sevmez. Yürüyüşünde orta bir yol tut, sesinden de (yüksek perdeleri) eksilt. Çünkü, seslerin en çirkin olanı gerçekten eşeklerin sesidir.”( Lokman, 31/18-19)
“Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niçin söylüyorsunuz?”( Saf, 61/2)
“Güzel söz ve bağışlama, arkasından incitme gelen sadakadan daha iyidir. Allah zengindir, acelesi de yoktur.”( Bakara, 2/ 263)
“Ey iman edenler! Allah’a karşı gelmekten sakının ve doğru söz söyleyin ki Allah sizin işlerinizi düzeltsin ve günahlarınızı bağışlasın. Kim Allah’a ve Resulüne itaat ederse, muhakkak büyük bir başarıya ulaşmıştır.”( Ahzab, 33/71)
Yeme ve İçme Adabı: “Yiyin için fakat israf etmeyin. Çünkü o, israf edenleri sevmez.”( A’raf, 7/31)
“Ey peygamberler! Temiz şeylerden yiyiniz ve iyi ameller işleyiniz. Doğrusu ben, sizin yaptığınız şeyleri tamamen bilirim.”( Mü’minun, 23/51)
“Size rızık olarak verdiğimiz şeylerin temiz ve helal olanlarından yiyin. Bu konuda aşırı da gitmeyin, yoksa üzerinize gazabım iner. Gazabım da kimin üzerine inerse o muhakkak helak olmuş demektir.”( Ta’ha, 20/81)
Mütevazı Olmak: “(Ey Muhammed!) O ihlâslı ve mütevazi insanları müjdele!”( Hac, 22/34)
“Rahmân'ın(has) kulları onlardır ki, yeryüzünde tevazu ile yürürler ve kendini bilmez kimseler onlara laf attığında (incitmeksizin) "Selam!" derler (geçerler);”( Furkan, 25/63)
Alay Etmemek: “Ey müminler! Bir topluluk diğer bir topluluğu alaya almasın. Belki de onlar, kendilerinden daha iyidirler. Kadınlar da kadınları alaya almasınlar. Belki onlar kendilerinden daha iyidirler. Kendi kendinizi ayıplamayın, birbirinizi kötü lakaplarla çağırmayın. İmandan sonra fâsıklık ne kötü bir isimdir! Kim de tevbe etmezse işte onlar zalimlerdir.”( Hucurat, 49/11)
İyilikte Bulunmak:
“İyilikle kötülük eşit olmaz. Sen, en güzel olan bir tarzda (kötülüğü) uzaklaştır; o zaman, (görürsün ki) seninle onun arasında düşmanlık bulunan kimse, sanki sıcak bir dost(un) oluvermiştir.( Fussilet, 41/34)
“İman edip iyi davranışlarda bulunanlara, içinden ırmaklar akan cennetler olduğunu müjdele!”( Bakara, 2/25)
“Hayır, kim (güzel davranış ve) iyilikte bulunarak kendisini Allah'a teslim ederse, artık onun Rabbi katında ecri vardır. Onlar için korku yoktur ve onlar mahzun olmayacaklardır.”( Bakara, 2/112)
“Sizden; hayra çağıran, iyiliği (marufu) emreden ve kötülükten (münkerden) sakındıran bir topluluk bulunsun. Kurtuluşa erenler işte bunlardır.”( Al-i İmran, 3/104)
“Onlar, Allah'a ve ahiret gününe inanırlar; iyiliği emreder, kötülükten menederler; hayırlı işlere koşuşurlar. İşte bunlar iyi insanlardandır.”( Al-i İmran, 3/114)
“Eğer iyilik ederseniz kendinize iyilik etmiş olursunuz ve eğer kötülük ederseniz o da (kendi) aleyhinizedir.”( İsra, 17/7)
“İşte onlar, iyiliklere koşuşurlar ve iyilik için yarışırlar.”( Mü’minun, 23/61)
Adaletli Olmak: “Allah size, emanetleri mutlaka ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor. Doğrusu Allah, bununla size ne güzel öğüt veriyor! Şüphesiz ki Allah hakkıyla işitendir, hakkıyla görendir.”( Nisa, 4/58 )
“Ey iman edenler! Allah için hakkı titizlikle ayakta tutan, adalet ile şahitlik eden kimseler olun. Bir topluma olan kininiz sizi adaletsizliğe itmesin. Adil olun. Bu, Allah’a karşı gelmekten sakınmaya daha yakındır. Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah yaptıklarınızdan hakkıyla haberdardır.”( Maide, 5/8)
Aile Hayatında Adab-ı Muaşeret Kuralları: “Ey iman edenler! Kadınlara zorla mirasçı olmanız size helal değildir. Açık bir hayasızlık yapmış olmaları dışında, kendilerine verdiklerinizin bir kısmını onlardan geri almak için onları sıkıştırmayın. Onlarla iyi geçinin. Eğer onlardan hoşlanmadıysanız, olabilir ki, siz bir şeyden hoşlanmazsınız da Allah onda pek çok hayır yaratmış olur.”( Nisa, 4/19)
“Mü’min erkeklere söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar. Bu davranış onlar için daha nezihtir. Şüphe yok ki, Allah onların yaptıklarından hakkıyla haberdardır. Mü’min kadınlara da söyle, gözlerini haramdan sakınsınlar, ırzlarını korusunlar…(Nur, 24/3031)
“Erkekler, kadınların koruyup kollayıcılarıdırlar. Çünkü Allah insanların kimini kiminden üstün kılmıştır. Bir de erkekler kendi mallarından harcamakta (ve ailenin geçimini sağlamakta)dırlar. İyi kadınlar, itaatkârdırlar. Allah’ın (kendilerini) koruması sayesinde onlar da “gayb”ı korurlar..( Nisa,4/34)
“Sana kadınların ay halini sorarlar. De ki: “O bir ezadır (rahatsızlıktır). Ay halinde kadınlardan uzak durun. Temizleninceye kadar onlara yaklaşmayın. Temizlendikleri vakit, Allah’ın size emrettiği yerden onlara yaklaşın. Şüphesiz Allah çok tövbe edenleri sever, çok temizlenenleri sever.”
“Kadınlarınız sizin ekinliğinizdir. Ekinliğinize dilediğiniz biçimde varın. Kendiniz için (geleceğe hazırlık olarak) güzel davranışlar takdim edin. Allah’a karşı gelmekten sakının ve her hâlde onun huzuruna varacağınızı bilin. (Ey Muhammed!) Müminleri müjdele.( Bakara, 2/223)
“Eğer karı-kocanın arasının açılmasından endişe ederseniz, erkeğin ailesinden bir hakem, kadının ailesinden bir hakem gönderin. İki taraf (arayı) düzeltmek isterlerse, Allah da onları uzlaştırır. Şüphesiz, Allah hakkıyla bilendir, hakkıyla haberdardır.”( Nisa, 4/35)
Değerli kardeşlerim yukarda ayetler eşliğinde sizlere toplumdaki dikkat etmemiz gereken hususları anlatmaya çalıştım.Şunu unutmayalım ki insanlar olarak birbirimize muhtacız. Rabbimiz bizleri Peygamberimizin ifadesi ile bir elin parmakları gibi bir yaratmıştır. Bundan dolayı birlikte yaşadığımız şu dünya hayatını en güzel şekilde yaşamakta bizlerin elinde, yaşanamayacak duruma getirmekte bizim elimizde. Gelin hep birlikte kurallara uyarak bir birimizi incitmeden üç günlük dünya hayatını en olumlu şekilde yaşayalım. Rabbim bizleri birbirimizden razı olan kullarından etsin. Rabbim bizleri kendisine layık kul, Peygamberimize layık ümmet etsin. AMİN.