Osmanlı Salnamelerinde Elbistan

1870 Halep Vilayeti Salnamesi’nde Maraş Sancağı’nın Erkek Nüfusu ile Hane Sayılarının Dinsel Dağılımı

Salname Osmanlı Devleti'nde resmî ve özel kurumlar tarafından bir sene boyunca gerçekleşen olayları topluca göstermek üzere hazırlanan yapıtlardır. Osmanlı dönemi tarihi ve edebiyatı üzerine araştırma yapmak isteyen araştırmacılar için önemli sosyal bilimler kaynaklarındandır. Osmanlı tarihi, teşkilatı, biyografileri, coğrafyasıyla ilgili ilk salname 1263 (1847) yılında Ahmed Vefik Efendi tarafından, Hayrullah ve Ahmed Cevdet efendilerin ...

1892 Devlet Salnamesi, Maraş Sancağı'nın 1867 ve 1877'deki idareyi yapılanmayı koruduğunu belirtmektedir. Bu dönemde, Zor, Halep Vilayetinden ayrılarak, Bağımsız Zor Mutasarrıflığı adını almıştı.  Maraş Sancağı'nın ise, Maraş Merkez, Elbistan, Zeytun, Andırın ve Pazarcık olmak üzere toplam 5 kazası vardı. 1896 Devlet Salnamesi, Elbistan Kazası'nın Efsus (bugünkü Afşin), Andırın'ın ise Göksun adlı birer nahiyesi olduğunu kayıt etmektedir. Bu dönemde kaza merkezi bazen Göksun, bazen Andırın olmaktaydı.

Meşrutiyet'in ilanından sonra, Maraş bağımsız sancak oldu. 1916 ve 1918'deki kayıtlar, Bağımsız Maraş Sancağı'nın, Maraş Merkez, Elbistan, Zeytun, Pazarcık ve Göksun olmak üzere, toplam 5 kazası olduğunu göstermektedir. Adana'nın vilayet olması üzerine, İslahiye, Hassa ve Bulanık, Adana Vilayeti'nin Cebel-i Bereket (Osmaniye) Sancağı'na bağlanmışlardı.

Fransız Araştırmacı Yazar Vital Cuinet'nin verileri, 1890 başlarında Maraş Sancağı toplam nüfusunun 180.000'i bulduğunu ortaya koymaktadır.  Bunun 135.000'i Müslüman idi.  Hıristiyanlar ise,  başlıca,  Melşitler  (yaklaşık 10.000)  Katolik ve Gregoryen Ermeniler (toplam5.000'den az), Süryaniler (5.913), Keldaniler (5.000'in üstünde), Latinler (400) ,Rum Ortodokslar (5.505), Süryani Jakobitler (6.484) ve Protestanlar'dan (7.806) oluşmaktaydı. Bu dönemde Maraş sancağı'nda,  ayrıca 368 Yahudi yaşamaktaydı.

Araştırmacı Yazar Prof. Dr. Kemal Haşim Karpat'ın düzenlediği 1881/82- 1893 Osmanlı nüfus sayımları verilerine göre: XIX yy. sonlarında Maraş sancağı'nın toplam nüfusu, 67.675'i kadın ve 76.990'ı da erkek olmak üzere, 144.665 idi. Bunun 155.680 Müslüman'dı ve görüldüğü gibi,  Müslümanlar sancak içinde ezici çoğunluktaydı. Bölge Müslüman-Türkmen nüfusu bakımından büyük bir yoğunluk gösteriyordu.

1898 Halep Vilayet Salnamesi’nde Maraş Sancağı’nın Kadın – Erkek Nüfusunun Etnik ve Dinsel Dağılımı

Yapılan araştırmalarda Elbistan'ın 1543 yılında şehir nüfusu yaklaşık 2953 kişidir. 1563 kayıtlarında ise şehir nüfusu yaklaşık olarak 4455 kişiye yükselmiştir. Bu nüfusun %90 'larının Türkmen ve Müslüman olduğu tespit edilmiştir. Bu tarihte de Maraş şehrinin nüfusu 15.000 kişi idi. Elbistan bölgesinde nüfusun en yoğun olduğu yerleşim birimleri tarıma elverişli olan Elbistan Ovasında ki yerlerdi. Mezralar devamlı yerleşme yerleri olmayıp buralarda tarım yapılmaktaydı. Köylerden gelenler buralarda geçici sürelerde oturmakta idiler. Göçebe Türkmenler ise çoğunlukla Binboğa Dağlarında yaylamakta idiler.

“1326 hicri ” Halep Salnamesine göre Elbistan Halep Eyaleti'nin Maraş Sancağına bağlı bir kaza merkezidir. Bu tarihte Elbistan'ın genel nüfuzu 44.431 kişidir. Şehir merkezinin dört mahallesinde;

ELBİSTAN KASABASI’NIN HÂVÎ OLDUĞU MAHALLELERİN ESÂMÎSÎ

1- Hacı Hazma Mahallesi                               1336 kişi

2- Hacı Yakup (Hacı Yakûp) “                      1772    “

3-Hacı Şaban  (Hacı Şa’ban)  “                      1057    “

4-Kızlıcaön      (Kızılcaoba)              “             672    “

Toplam                             4837    kişi  kaza merkezinde bulunmaktadır.

Bu mahalleler bugün ki şekliyle şöyledir: HACI HAMZA Mahallesi, bugünkü Köprübaşı mahallesi ve çevresidir. HACI YAKUP Mahallesi bugünki Ceyhan mahallesidir ve eski Kümbet ve Pınarbaşı mahalleleri de buraya bağlı idi HACI ŞABAN Mahallesi, bugünki eski Güneşli Mahallesidir, Ebilli ve Tepebaşı Mahalleleri de bu mahallenin içinde yer alır. KIZILCAOBA(Kızlıcaön) Mahallesi, bugün ki Kızılcaoba Mahallesidir. Özellikle eski Kızılcaoba Cami çevresi ve dağ eteklerinin oluşturduğu alandır.

Halep, Sivas ve İstanbul, Bağdat yolları üzerinde bulunan Elbistan, aynı zamanda bir ticaret ve bilim merkezi idi. Halep Salnamesinde Elbistan için nüfus bakımından şöyle yazmaktadır.

Nüfus İdaresi Kuyudatından Çıkarılan Elbistan Kazasının Nüfus Cudülü

Birinci Dünya Savaşı öncesi Elbistan'ın merkez nüfusunun 15.000 üzerinde olduğu görülmektedir, denilse de bu konu ciddi kayıtlarda netleşmemiştir. Uzun süren savaş yılları, açlık ve salgın hastalıklar, savaş zayiatı ve ana yollardan uzak kalışı ilçe nüfusunun büyük ölçüde azalmasının sebepleridir.1927 nüfus sayımında yukarda ki sebeplerden dolayı ilçe nüfusu 4605'e düşmüştür.

Prof. Dr. Refet Yinanç ve Yrd. Doç. Dr. Mesut Elibüyük'ün ortak çalışmaları olan “Maraş Tahrir Defteri” adlı eserlerinde 1563 yıllarındaki Elbistan'a geniş yer ayırtmışlardır.

1563 tarihli Maraş Tahrir Defteri'ndeki bilgilere göre Maraş Sancağı; Maraş, Güvercinlik, Hısn-ı Mansur(bugünkü Adıyaman), Elbistan ve Zamantu(Kayseri'ye bağlı Pınarbaşı çevresi) kazalarını içine almaktadır. Bu kazalardan Maraş'ın 12 Nahiyesi mevcut olup bunlar; Ahır dağının güneyindeki Maraş Ovası ve çevresini içine alan Maraş merkez nahiyesi, Maraş Ovasının batısında Aksu'nun güneyinde Camustil, onun güneyinde uzanan Kurupınar, Maraş Ovasının güneyinde ki çukur sahada Sağlık Ovasını içine alan  ve Karagöl  Ovasına kadar uzanan Kemer, Kartal(Sof) dağının kuzeyinde bugünkü Sakçagözü çevresinde Keferdiz, Maraş Ovası ile Keferdiz arasında Karahayıt, Keferdiz nahiyesinin  kuzeydoğusunda Aksu vadisi boyunca uzanan Pazarcık, onun doğusunda Aladinek, Ahır ve Engizek dağları ile Gölbaşı çukur alanı arasında Göynik, Engizek ve Ahır dağları arasında Bertiz(bugünkü Ağabeyli), Ceyhan nehri batısında Berit dağı güneyine düşen sahada Zeytun(bugünkü Süleymanlı) ve onun güneyi ve batısında Ceyhan- Aksu kavşağı ile Çimen ve Çınarpınar dağları arasında Yenice Kale nahiyeleridir.

Bugünkü Adıyaman- Gaziantep karayolunun güneyinde, Hatay'ın Hassa İlçesine kadar uzanan, batıda Nur (Amanos) dağları ile doğuda Gaziantep Platosu arasında bazalt lavlarının oluşturduğu alçak eşiklere kuzeyden güneye doğru birbirine zincirin halkaları gibi bağlanan Güvercilik kazasının Merkez, Tiyek(Tekak) ve Kargulık nahiyeleri bulunmaktadır.

Maraş Sancağına bağlı bulunmasına rağmen sınırları arasında ortak herhangi bir kısmın bulunmadığı, Maraş merkezinden kuş uçuşu 120 km. daha doğuda bulunan Hısn-ı Mansur (Adıyaman) kazsına bağlı nahiye bulunmamaktadır.

Elbistan Kazasının 8 nahiyesinden ilki, yakın çevresini içine alan 1-Merkez nahiyedir. Bunun güneyinde Şardağ, Koçdağı ve batıda Ceyhan nehri ile sınırlanmış 2- Nergele nahiyesi bulunur. Berit dağı, Ceyhan nehri, Göksun çayı ile çevrelenen alanda 3-Ahsen Dere, Elbistan ovası ile Hezanlı dağı arasında 4-Sarsab, doğuda 5-Aynü’ı Arus, Nurhak dağları ile güneydeki Engizek dağı arasında 6-Nurhak, bugünkü Afşin çevresinde 7-Orta Niyabet, onun kuzeyinde Hezanlı dağı ile batıdaki Tahtalı dağları arasındaki sahada yer alan 8-Hurman Elbistan kazasının diğer nahiyeleridir.

Elbistan Kazasının 8 tane nahiyesi vardır.  Bunlar çevrelediği sınırlarla şöyledir:

1-        Nahiye-i nefs-i Elbistan (Elbistan'ın yakın çevresine içine alan merkez nahiye)

2-         Nahiye-i Nergele (Şardağ,Koçdağı ve batıda Ceyhan nehri ile sınırlanmış)

3-         Nahiye-i Ahsen Dere( Berit dağı,Ceyhan nehri,Göksun Çayı ile çevrili alan)

4-         Nahiye-i Sarsab (Elbistan Ovası ile Hezanlı dağı arasında)

5-         Nahiye-i Aynü'l  Arus (Sarsab Nahiyesinin doğusunda kalan alan)

6-         Nahiye-i Nurhak ( Nurhak dağları ile güneydeki Engizek dağı arasında )

7-         Nahiye-i Orta Niyabet (Bugünkü Afşin çevresi)

8-         Nahiye-i Hurman (Hezanlı dağı ile batıdaki Tahtalı dağları arasındaki sahada )

1522–1563 tarihlerinde Elbistan Kazasında kayıtlarda şehir merkezinde 10(0n) mahalle olduğu tespit edilmiştir.

KAZA-I ELBİSTAN DER LİVÂ- I MARAŞ

Nefs-i Elbistan el- mezbûr.

1-Mahalle-i Cami-i Alaüddevle Beg

2-Mahalle-i Zaviye-i Baba Ümmet, nâm-ı diger Hatib

3- Mahalle-i Hazma Habbaz, nâm-ı diger Boyahane

4-Mahalle-i Bab-ı Derb

5-Mahalle-i Hacı Kaplanlu, nâm-ı diger Cami-i Cedid

6-Mahalle-i Oğrunca Kapu, nâm-ı diger Tabbağhane

7-Mahalle-i Şeyhzade.

8-Mahalle-i Kızılca

9-Mahalle-i Hacı Hasan nâm-ı diger Hacı Osman

10-Mahalle-i Cedid nâm-ı diger Şehre Küsdü.

Elbistan merkeze bağlı köyler(Karye- Karye-i)ve Mezraa (Mezraa-i)

a-Meraa- i Kızıl Oba,b- Mezraa i Ahi, 1-Karye-i Tay Kendi,a-Mezraa i Çilingir,      2- Karye-i Hasan Kendi,3- Karye-i Alembeg,4- Karye-i Marabba,5- Karye-i Ağce Viran,6- Karye-i Büksüz,7- Karye-i Kesmez,8-Karye-i Okcı,9-Karye-i Çırtlık,10-Karye-i İldölek, a- Meraa- i Sarı Yusuf,11- Karye-i Mezraa (Hatun) a-Mahalle-i zimmiyan,b- Mezraa-i Ebecik, 12-Karye-i Yenice Mezraa (Pınarbaşı) a- Mezraa-i Emir Yusuf Viranı,13- Karye-i Ketizmen,14-Karye-i Şuayib,15-Karye-i Çiçek, a-Mezraa i Sögütlüce,b- Meraa-i Kodalu,c-Mezraa i Derzi,d-Mezraa i Müezzin,e-Mezraa-i Şeyhcuğaz,16- Karye-i Kara Elbistan,a-Mezraa-i Kaya Pınar,b-Mezraa-i Yer Kızdı,c-Mezraa-i Öküz Yakup,17-Karye-i Geçid,a-Mezraa-i Ahi,18-Karye-i Benli Murad,

Nahiye-i Nergele

1-Karye-i Cahan Hisar,a-Mezraa-i Boynu Eğri,b-Mezraa-i Kafircek,2-Karye-i Beniçi,3-Karye-i Kaba Ağaç,4-Karye-i Mehir Öyügi,a-Mezraa-i Antalya,5-Karye-i Mehri Kilisesi,6-Karye-i Haniş,a-Mezraa-i Selman Kilisesi,7-Karye-i Bozbeg,8-Karye-i Kutluca,9-Karye-i İğde-i Kebir,10-Karye-i İğde-i Küçük,11- Karye-i Azğavbel,12- Karye-i Ortaviran,a-Mezraa-i Kara ağaç,13-Karye-i Boyalu,a-Mezraa-i Bağluca,14-Karye-i Ağce,15-Karye-i Kayapa,16-Karye-i Danişmend,17-Karye-i Ağce Alan,a-Mezraa-i Alişar Ağcesi18-Karye-i Poran,19-Karye-i Celeği,20- Karye-i Kepürlü,a-Mezraa-i Ballık ve Panbucak,b-Mezraa-i Nergele,c-Mezraa-i Ağca Alan,d- Mezraa-i Zillü Han,e-Mezraa-i Zerdekeş,f-Mezraa-i Çiftlik,

Nahiye-i Ahsen Dere

1-Karye-i Bilbilcik, 2-Karye-i Hötüm Dere, 3-Karye-i Kehilcik,4- Karye-i Anbarcık,a-Mezraa-i Kurdini, b-Mezraa-i Fatma Oğlu,c-Mezraa-i Kaya Pınar,d- Mezraa-i Sorkun Çukuru,5-Karye-i Oyum Koz,a- Mezraa-i Titri,b-Mezraa-i Sökün Öyügi, c-Mezraa-i Kanlı Alanı,d- Mezraa-i Eyneddin(Alın Viran), e-Mezraa-i Karga Bükü,f-Mezraa-i Küredicek, 6-Karye-i Karaca İshak, a-Mezraa-i Karaca Viran, b-Mezraa-i Kantarcık, c-Mezraa-i Kalaycı,7-Karye-i Kamışcık-ı Kebir,a-Mezraa-i Hatun, 8-Karye-i Kamışcık-ı Sağir,a-Mezraa-i Oruccı, b- Mezraa-ı Oflaz, c- Mezraa-i Çarıklu, 9-Karye-i Abdurrahman 10-Karye-i Kemal,11- Karye-i Kitiz,12-Karye-i Kitiz-i,13- Karye-i Kadıncık,14-Karye-i Kayış,15- Karye-i Tatarcık, 16- Karye-i Natırcık, 17- Karye-i Tombak-ı Kebir,18-karye-i İnal,19- Karye-i Çaruklu,a- Mezraa-i Karaca İshak,20-Karye-i Çoğun,a- Mezraa-i Hacılar,21- Karye-i Tombak-ı Sağır,22- Karye-i Osmancık,23- Karye-i Yusuflu,24- Karye-i Ümran, 25- Karye-i Ovacık,26- Karye-i Kızıl Kandil- (Dere Ağzı- Davşan Alanı-İmanlu), a- Mezraa-i Karatut,b- Mezraa-i Şıvgın,c-Mezraa i Kapak Depe, d- Mezraa-i Tarhana  Bayırı,e- Mezraa-i Olduran,f- Mezraa i Baş Alan ve Küplü Viran,g- Mezraa i Abbas,

Nahiye-i Sarsab

1-Karye-i Çoğlu,2- Karye-i Ekizce, a- Mezraa i Timur Kendi,b-Mezraa-i Camuslık,3- Karye-i Sofılşar,4- Karye-i Kara Öyük, 5- Karye-i Burtu-yi Kebir, 6- Karye-i Burtu Mezraası, 7- Karye-i Kerbiçli,8- Karye-i Ağlıca, 9- Karye-i Ozan Öyüğü,10- Karye-i İnanç,11- Karye-i Kayacık Ağıl(Yeni Pınar ve Sancaklı), 12- Karye-i Mescidlü Kışla,a- Mezraa-i Kandil,b- Mezraa i Akseki,c- Mezraa-i İğneci,d- Mezraa-i Sünnet, 13- karye-i Kafir Viranı,14- Karye-i Mağaracık,15- Karye-i Evci Öyüği, 16- Karye-i Kalecik,17- Karye-i Alemdar,a- Mezraa-i Kaplan Ağzı,18- Karye-i Nökad(Mezraa-i Saraycık),19- Karye-i Çomu,20- Karye-i Ulıca Beçenek,21- Karye-i Almalu,22- Karye-i Horun ve Çağlıhan, a- Mezraa-i Ağce Viran,23- Karye-i Üç Kilise,24- Karye-i Gendere,25- Karye-i İnce Çayır, a- Mezraa-i Perkâr, b- Mezraa-i Yarmacı,c- Mezraa- i eşek Meydanı,26- Karye-i Köpek Viranı,27- Karye-i Sarsab,28- karye-i Eriklüce,29- Karye-i Herkit, a- Mezraa-i Hacı Beg, 30- Karye-i Ağce Mezraa 31- Karye-i Gökçe Viran,32- Karye-i Kökez,33- Karye-i Gümüşin,34- Karye-i Yoğun Oğlu, a- Mezraa-i Kürek Pınarı (Kürekçi Pınarı), b- Mezraa-i Zindancık, c- Mezraa i Kurd Yurdu, 35- Karye-i Yapalak Kebir,(Kaya Pınar-Han Ağılı ve Sekili Deresi), a- Mezraa-i Kadın Mezrası,b-Mezraa-i Arslantaş, c- Mezraa-i Ayu Viranı,d- Mezraa-i Mal Viran,e- Mezraa-i Kirve,36- Karye-i Güvercinlik-i Kebir,37- Karye-i İncecik, a- Mezraa-i Hacı İlyas,b- Mezraa-i Çopur,c- Mezraa-i Beş Depe, d- Mezraa-i Bebe(Kara Kaya),38- Karye-i Aktil, a- Mezraa-i Koca Pınar ve İki Pınar,b- Mezraa-i Beg Pınarı, 39- Karye-i Kırca Viran, a- Mezraa-i Akaya- Dehliz- Beg Pınar,b- Mezraa-i Köpek Viranı,c- Mezraa-i Kıncak, d- Mezraa-i Aksekü,e- Mezraa-i Kaman,f-Mezraa-i Dikencik, g- Mezraa-i Çaç Depesi,ı- Mezraa-i Karaca Ağaç, ayrıca Resm-i Koru-yı Sultan Korusu,

Nahiye-i Aynü'l  Arus

1- Karye-i Ambarcık,2- Karye-i Avliya,3- Karye-i Demürcilik,4- Karye-i İğdecik, 5- Karye-i Malab, a- Mezraa-i alaca Çayır, b- Mezra-i Adlaş, c- Mezraa-i Mahmudlu, 6- Karye-i Özbeg, a- Mezraa-i Öyücek,7- Karye-i Cumdan, 8- Karye-i Göcük, a- Mezraa-i Aynü'l- Aras,9- Karye-i Kaya Pınar,a- Mezraa-i Güni Viran, b- Mezraa-i Depecik, c- Mezraa-i Kara Bekir,d- Mezraa-i Ördecik,e- Mezraa-i Çoğlu Han, 10- Karye-i Yalak, a- Mezraa-i Kara Sal, 11- Karye-i Melik,12- Karye-i Kolmana, 13- Karye-i Kangal, 14- Karye-i Köse Yahya, 15- Karye-i Toprak Hisar, a- Mezraa-i Gökçe Kuyu b- Mezraa-i Kaya Pınar, 16- Karye-i Yoğun Sögüd, a- Mezraa-i Kara Kuyu, b- Mezraa-i Kışlacık, c- Mezraa-i Karaca Ömer, d- Mezraa-i kara Sakal, e- Mezraa-i Kilisecik, f- Mezraa-i Bozdoğan,g- Mezraa-i horuncak, ı- Mezraa-i Sinek Durmaz, 17- Karye-i Til-i Kebir,18- karye-i Til-i Sağir, a- mezraa-i Bağlu, 19- Karye-i Konur Oğlu, a- Mezraa-i Kara Sadık, 20- Karye-i Ağca Şehir, a- Mezraa-i Güllü Burun, b- Mezraa-i Ekiz Han, 21-Karye-i Kara Çar, a- Mezraa-i Ağce,

Nahiye-i Nurhak

1- Karye-i Nurhak, 2- Karye-i Begre, 3-Karye-i Mirveli, a- Mezraa-i Kara Şeyh,b- Mezraa-i Köselü,4-Karye-i Norşun hanı,5- Karye-i Egin,a- Mezraa-i İsacı,b- Mezraa-i İsa Hacı, c- Mezraa-i Kızıl Kandil,d- Mezraa-i Kasuği, 6- Karye-i Kullar, 7- Karye-i Kara Çar-ı, 8- Karye-i Kara Ağaç,a-Mezraa i Kızıl Kandil,b- Mezraa i Yedi Kilise,9- Karye-i Ecin Deresi,(Ecin Kayası- Anamaslu-Ağce Koyunlu),10- Karye-i mezraa-i Çomak Viranı,a- Mezraa i Arab Viranı,b- Mezraa-i Kuyucak ve Taş Kaynadan, 11- Karye-i Yasin, a- Mezraa-i Yemşen Kulu, b- Mezraa-i Eğin, c- Mezraa-i Mahmudlu, d- Mezraa-i Sana Çayırı,

Nahiye-i Orta Niyabet

1- Karye-i Gergecik,a- Mezraa-i Hona,b- Mezraa-i İğde Kulu,2- Karye-i Azgın, a- Mezraa-i Encigi,(Kışla) 3- Karye-i Pınarbaşı, a- Mezraa-i Karakoyun, 4- Karye-i Kürd Begi, 5- Karye-i Suluk,a- Mezraa-i Cerid Toğan,6- Karye-i Akçukuru, 7- Karye-i Güllüce, 8- Karye-i Kürd Viranı, 9- Karye-i Neğanzen, a- Mezraa-i Busı, 10- Karye-i Hecir Öyügi, a- Mezraa-i Adlaş, 11- Karye-i Yazı Erçeni, a- Mezraa-i Bağa Erçeni,  12- Karye-i Olcan, 13- Karye-i Tılavşın, 14- Karye-i Mescidlü, 15- Karye-i Kilisecik,16- Karye-i Kötürecik, a- Mezraa-i Besi Deresi, 17- Karye-i Ördecik, 18-Karye-i Başı Kaba, 19- Karye-i Karaca Viran, 20- Karye-i Yazı Kilisesi, a- Mezraa-i Başkırd, 21- Karye-i Küredicek-i Kebir, 22- Karye-i Çağılgan, a- Mezraa-i Kozcugaz, 23- Karye-i Peder, a- Mezraa-i Naib Hasan, b- Mezraa-i Keçilik, c- Mezraa-i Şaban Kuzu, d- Mezraa-i Aygır Çayırı ve Ekiz Oluk, e- Mezraa-i Tomas ve Tecer Viranı, 24- Karye-i Karaca İshak, a- Mezra-i Kuyucak, 25- Karye-i Kızıl Ömer, 26- Karye-i Karagöz, 27- Karye-i Çepek Til, 28- Karye-i Kapulıca,29- Karye-i Tudevin, 30- Karye-i Sinekli-i Sağir, 31- Karye-i Sinekli-i Kebir, a- Mezraa-i Kızıl Kaya, 32- Karye-i Arıstıl, 33- Karye-i Meligir,34- Karye-i Eymir İlyas,a- Mezraa-i Hacı Kişi, b- Mezraa-i Firuze, 35- Karye-i Üskürd-i Kebir, 36- Karye-i Üskürd-i Sağir, 37- Karye-i Ergani, 38- Karye-i Yenice, 39- Karye-i Ağce Mezraa 40- Karye-i Çam Özü, 41- Karye-i Hunu,a- Mezraa-i Göçcü,b- Mezraa-i Kara Ardıç,c- Mezraa-i Peknik, d- Mezraa-i Kuyucak, e- Mezraa-i Kozcuğaz,f- Mezraa-i Servi Ağacı,g- Mezraa-i Hunu, ı- Mezraa-i Kışlacık, 42- Karye-i Şeyh Paşa, 43- Karye-i Balıkçı,a- Mezraa-i Çerçi Hüseyin, 44- Karye-i Yassı Öyük, 45- Karye-i Norşun, a- Mezraa-i Neşredin,b- Mezraa-i Kuruca Han,c- Mezraa-i Ağce Su, 46- Karye-i Nişanid, 47- Karye-i Efsus, 48- Karye-i Sevin-i Kebir, a- Mezraa-i Sevin-i Sağir, 48- Karye-i Kaya Pınar, 49- Karye-i Aşık Kilisesi, 50- Karye-i Çoban Pınarı, 51- Karye-i Kışlacık, a- Mezraa-i Kara Kaya, b- Mezraa-i Çanakçı, c- Mezraa-i Arab Yurdu, d- Mezraa-i Ovacık Ardıç,

Nahiye-i Hurman

1- Karye-i Kankallu,a- Mezraa-i Şeker Öküzü,2- Karye-i nene, 3- Karye-i Keçi Beg, 4- Karye-i Musacık, a- Mezraa-i Çerkesin,b- Mezraa-i Kuyucak, 5- Karye-i Tennur, 6- Karye-i Sakavi, 7- Karye-i Kabakulak, 8- Karye-i Enciğin, a- Mezraa-i Yatagan, 9- Karye-i Kara Süleyman, 10- Karye-i Toy Ozan, 11- Karye-i  Koç Ovası, a- Mezraa-i Yemişenlü, b- Mezraa-i Kürd Mescidi, c- Mezraa-i Kilisecik, d- Mezraa-i Yakacık, e- Mezraa-i Kavacık, f- Mezraa-i Kara yahşi, g- Mezraa-i Böğrücek, 12- Karye-i Kale-i Hurman, a- Mezraa-i Beg Pınarı, Mezraa-i Fakih Degin,Mezraa-i Sekili Oluğu, 13- Karye-i Kereyin, Mezraa-i Malviran, b- Mezraa-i İtburnu, (Keklik Pınarı),Mezraa-i İmad Viranı, Mezraa-i Kaklı Pınar, Mezraa-i Armud Alanı, Mezraa-i Kiliselü Viran, Mezraa-i Tekne Pınarı, Mezraa-i Ak Dere, Mezraa-i Marabuz,Mezraa-i Kırkışla, Mezraa-i Ağce Koca, Mezraa-i Alma Çukuru, Mezraa-i Dönek,  Mezraa-i Gül Dede, Mezraa-i Çuravuz, Mezraa-i Boz Öyük, Mezraa-i Gök Öyük, Mezraa-i Kara Koca Viran,Mezraa-i Südgin, Mezraa-i Ekizman, Mezraa-i Çatal pınar,Mezraa-i Esirgin, Mezraa-i Kadın Kayası,Mezraa-i Dağlu Kavak, Mezraa-i Dikici, Mezraa-i Olık, Mezraa-i İgdecik, Mezraa-i Sarı kız Deresi, Mezraa-i Öyücek  Ördekli, Mezraa-i Yıkındı Kaya, Mezraa-i Kurıca Ördeklü, Mezraa-i Havuzlu Alan, Mezraa-i Yaprak Çatağı, Mezraa-i Güvec Kıran, Mezraa-i Ozan deresi, Mezraa-i Mağaracık, Mezraa-i Ağce Viran, Mezraa-i Kızılca Pınar, Mezraa-i Geçid öyügi, Mezraa-i Kurdini, Mezraa-i Çörek deresi, Mezraa-i İncecik, Mezraa-i Esiri Pınarı, Mezraa-i Ağce Pınar, Mezraa-i Baş Saros, Mezraa-i Kara Pınar, Mezraa-i Çakıldaklu, Mezraa-i Kürtünlü,Mezraa-i Köpek Viran, Mezraa-i Dagılgan, Mezraa-i Engüştenlik, Mezraa-i Süle Dere, Mezraa-i Kızılca, Mezraa-i Karaca Viran,Mezraa-i İsmail Pınarı(Avan Deresi-Yassı Yurd-Alma Çukuru- Gön Çukuru ve Daru Deresi),Mezraa-i Fezulca, 14- Karye-i Yaka Göllüce, a- Mezraa-i Çağılgan,

Yukarıda adı geçen köylerden ve mezralardan günümüzde, bir kısmının adları değiştiği gibi, bazılarında bugünkü köyler ve mezralar listesinde göremiyoruz. Yine bir takım mezralar köylere, bir takım köylerde mezralara dönüşmüştür. Ayrıca, aynı isimlerden köyler ve mezralara farklı nahiyelerde rastlamak mümkün. Bölge çok hareketli olması nedeniyle yerleşim yerleri büyük değişikliklere uğrayarak yer değişmesine sebep olunmuştur.

Elbistan, çeşitli siyasi ve ekonomik nedenlerden dolayı Osmanlı idaresinde fazla bir gelişim gösteremedi. Buna rağmen bölgenin coğrafi yapısı nedeniyle yerleşim yerlerinin büyük bir kısmı varlığını sürdürebildi. 1540 yılında ki vergi geliri toplamı 86.500 akçe iken 1560 yılında bu rakam 106.251 akçeye ulaştı. Sanayi işletmeleri arasında dericilik, mum, bez imalatı, boyahane, yapağı dokumacılığı başta geliyordu. Pazar vergi gelirinden kasabada canlı bir alışverişin yapıldığı anlaşılmaktadır. Bunun yanında tahıl ürünlerinin de ticareti yapılıyordu. Nitekim bu sıralarda kasabada bir Pazar yeri ve çalışır vaziyette 193 dükkan bulunmaktaydı. Kasabada 16 yüzyılda 3 camii, 9 mescit,2 medrese, 10 zaviye, 1 hamam, 20 değirmen mevcuttu. Kırsal kesimde ki vatandaşların geçim kaynağı hayvancılık ve tahıl ürünleri oluşturuyordu. Türkmen boy ve aşiretlerin yoğun bir şekilde görüldüğü Elbistan’da halkın çoğunluğu konargöçerlerden teşekkül etmekte ve kazada 35 yaylak, 5 koru ve birçok mera ve çayır alanı bulunmaktaydı. 16 yüzyılda Anadolu’da görülen karışıklıklar ve ayaklanmalar da Elbistan bir korunma ve sığınma yeri oldu. Ayrıca büyük ana yollardan uzak kalması nedeniyle de, Elbistan asayişsizlik içinde kaldı. Bu yüzden sosyal ekonomik yönden fazla gelişemedi. Bunun yanı sıra bölgenin tamamına yakın Türkmen aşiret ve boylarının bulunması, bunların arasında meydana gelen mücadeleler bazı köy ve mezralarının tahribine yol açmıştır.   

KAZA ADI                  NAHİYE                                   KÖY

Maraş- Merkez Kaza           1                                             220

Elbistan                                 1                                             135

Andırın                                  1                                               82

Pazarcık                                1                                               76

Zeytun                                   1                                                39

TOPLAM                             5                                             552

Faydalanılan Kaynaklar

Osmanlı Salnâmelerinde Maraş Sancağı I-II  1284–1326 / 1867- 1908

( Doç Dr. Said Öztürk 2006)

16 Asırda Maraş Kazası 1526-1563”  (İbrahim Solak Akçağ yayınları Ankara 2004)

Paris’te La Turquie d’Asie Geographie Administrative (Asyanın Türkiye’si İdari Coğrafiyası) Vital Cuinet (1892)

İlkçağdan Dulkadirlilere Kadar Maraş

(Yrd. Doç.Dr. İlyas Gökhan, Yrd. Doç. Dr. Selim Kaya Ukde yayınları 2008)

Maraş Tahrir Defteri I.II. (Prof.Dr. Refet Yinanç – Yard. Doç. Dr. Mesut Elibüyük)

Maraş Tarihi ve Coğrafyası (Besim Atalay İstanbul 1924)

Salname-i Vilayet-i Halep,1868-1870-1898-1903