Konya, UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde yer alan Somut Olmayan ve Somut Olan iki kültürel mirasa sahip şehrimizdir. Ama, ben önce Somut Olanını yani Çatalhöyük Neolitik Kenti’ni; daha sonra, Somut Olmayanını yani Mevlevi Sema Töreni’ni takdim edeceğim.
Çatalhöyük Neolitik Kenti
İnsanlığın gelişmesinde önemli bir evre olan yerleşik toplumsal hayata geçiş ile birlikte, tarımın başlangıcı ve avcılık gibi önemli sosyal değişim ve gelişmelere tanıklık eden Çatalhöyük Neolitik Kenti, Güney Anadolu Platosu’nda yaklaşık 14 hektarlık bir alan üzerinde yer almaktadır.
İki höyükten oluşan Çatalhöyük Neolitik Kenti’nin daha uzun olan Doğu Höyüğü, M.Ö. 7400 ve 6200 yılları arasına tarihlenen 18 Neolitik yerleşim katmanından oluşmaktadır.
Ki; bu katmanlarda, sosyal örgütlenmeyi ve yerleşik hayata geçişi simgeleyen duvar resimleri, rölyefler, heykeller ve diğer sanatsal öğeler yer almaktadır.
Çatalhöyük Neolitik Kenti’nin Batı Höyüğü ise, M.Ö. 6200 ve 5200 yılları arasına tarihlenen Kalkolitik Dönem’e ait kültürel özellikler göstermektedir. Nitekim, bu özellikleriyle Çatalhöyük, aynı coğrafyada 2 bin yıldan fazla bir süredir var olan köylerden kentsel hayata geçişin de önemli bir kanıtıdır.
Mevlevi Sema Töreni (2008)
Mevlevi Sema Töreni, içinde dini öğe ve temalar barındıran ve bu haliyle ayrıntılı kural ve niteliklere sahip tasavvufi bir törendir. Birbiriyle bir bütünlük içinde farklı tasavvufi anlamlar içeren naat, ney taksimi, peşrev, Devr-i Veledi ve dört selam bölümünden oluşmaktadır.
Mevleviliğe özel bu seremoni, Mevlana zamanında belli bir kurala bağlı kalmaksızın yapılırken, Sultan Veled ve Ulu Arif Çelebi devrinden itibaren disiplinli bir şekilde icra edilmiştir. Ki; bu kurallar, Pir Adil Çelebi devrine dek geliştirilmiş ve son şeklini alarak günümüze ulaşmıştır.
UNESCO İnsanlığın Sözlü ve Somut Olmayan Kültürel Mirası Başyapıtları Programı çerçevesinde 2005 yılında başyapıt olarak ilan edilen Mevlevi Sema Töreni, 2008 yılında UNESCO İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Temsili Listesi’ne Türkiye adına kaydettirilerek tüm dünyaya tanıtılmıştır.
Dipnot: Bu yazıyı, dosta giden yolda edindiğim kaynak doğrultusunda derleyerek yazdım. Selam olsun kendisine.