STRESLE BAŞA ÇIKMANIN YOLLARI

İnsanlar stresle başa çıkmak için hangi yolları kullanır? İşte ayrıntılar...

Kaynağı ne olursa olsun, stres uyumu gerektirir. Psikologlar doğrudan ve savunucu başa çıkma olmak üzere iki tür uyum arasında ayrım yapmışlardır.

Doğrudan başa çıkma rahatsız edici bir durumu değiştirmek için yapılan herhangi bir davranışa işaret eder. Örneğin, gereksinimlerimiz ya da isteklerimiz engellendiğinde kendimiz ile amacımız arasındaki engeli kaldırmaya çalışır ya da vazgeçeriz. Benzer bir şekilde tehdit edildiğimizde, saldırarak ya da kaçarak tehlikenin kaynağını ortadan kaldırmayı amaçlarız.

Savunucu başa çıkma ise insanların kendilerini, gerçekten tehdit edilmediklerine ya da elde edemedikleri şeyi gerçekten istemediklerine inandırmanın farklı yollarına işaret eder.

Kendini kandırmanın bir biçimi olan savunucu başa çıkma, aşırı derecede tehdit edici olan bir sorunu bilinç yüzeyine getirmeye ve onunla doğrudan uğraşmayı duygusal olarak kaldıramadığımızda ortaya çıkan, çoğu kez bilinçdışı, içsel çatışmalardan oluşur. Kendimizi savunma çabasıyla bu tür sorunlardan kaçınmaya karar veririz.

İNSANLAR STRESLE NASIL BAŞA ÇIKAR?

Stresle Başa Çıkmak

Doğrudan Başa Çıkma: Tehdit edildiğimizde, engellendiğimiz ya da çatışma içinde olduğumuz zaman doğrudan başa çıkmak için, yüzleşme, uzlaşma ya da geri çekilme olmak üzere üç temel seçeneğimiz vardır.

1. Yüzleşme: Çözüm bulunması gereken sorunla kişinin yüz yüze gelerek sorunun varlığını kabul etmesi, üzerine gitmesi ve azimle amacına doğru ilerlemesi anlamına gelmektedir. Yüzleşici tarzın ayırdedici özelliği, stresle başa çıkmak için yoğun çaba göstermek ve emellerini gerçekleştirmektir.

Bu başa çıkma tarzı, beceri öğrenmeyi, diğer insanların yardımını sağlamayı ya da sadece çok çaba harcamayı içerdiği gibi, kişinin kendisini ya da içinde bulunduğu değiştirmek için birtakım adımlar atmayı da gerektirir.

2.Uzlaşma: Çatışma ya da engellemeyle doğrudan başa çıkmada en yaygın ve etkili olan yollardan biridir. İstediğimiz her şeye sahip olamayacağımızı ve diğer insanlardan da istediklerimizi yapmalarını bekleyemeyeceğimizi çoğu kez kabul ederiz. Bu gibi durumlarda istediğimizden daha azıyla yetinmeye karar veririz.

3. Geri Çekilme: Bazı durumlarda stresle başa çıkmanın en etkili yolu ortamdan çekilmek olabilir. Örneğin, Lunaparkta olan bir kişi, alaborayı sadece izlerken bile yoğun kaygı yaşadığından ya daha az tehdit edici bir araca biner ya da lunaparkı tamamen terkeder.

Savunucu Başa Çıkma: Stres yaratan durum ortaya çıktığında ve bununla doğrudan başa çıkabilmek için yapılabilecek çok az şey varsa insanlar, çoğu kez bir başka yolu savunma mekanizmalarına başvururlar. Savunma mekanizmaları ister bilinçte ister bilinçdışında iş görsün, dayanılmaz olan stresle başa çıkmamızı sağlamaktadır.

İnkar, acı ya da tehdit edici gerçeğin varlığını reddetmektir. Bastırma kabul edilemez düşünce ya da iç terapilerin bilinç dışına itilmesidir. Belirli bir sorunu inkar edemez ya da bastıramaz isek yansıtmaya başvururuz.

Özdeşim kurma, bir başka savunucu başa çıkma biçimidir ve insanların kendilerini tamamen güçsüz hissettiği durumlarda yer alır. İnsanlar, aşırı stres altındayken bazen yeniden çocuksu davranışlara dönerler. Bu tür savunucu başa çıkmaya gerilme denir.

Bazen insanlar, kendilerini, özellikle rahatsız edici bir durumdan duygusal olarak uzaklaştırmak için sorunlarını entellektüelleştirirler. Karşıt tepki geliştirme, düşünme ve duyguların tam tersinin abartılı bir yoğunlukla ifade edildiği, bir tür davranışsal inkara işaret eder.

Yer değiştirme, bastırılmış güdü ve duyguların asıl nesnelerin yerini tutabilecek başka nesnelere yöneltilmesidir. Yüceltme ise bastırılmış duyguların toplumsal açıdan daha kabul edilebilir biçimlere dönüştürülmesini içerir.