Diller, tarihsel gelişmelere, yöreye ve bölgeye göre değişir. Çeşitlenir.

Öyle ki; bu değişme ve çeşitlenme, dillerde, şive ve lehçe oluşturur.

Malûmunuz üzere, “lehçe ve şiveleriyle birlikte, günümüzde, yeryüzünde konuşulan dillerin sayısı, 5 bine dek yükselmektedir.” (Esat Beşer. Diller. Maraş Gündem Gazetesi. 08 Mayıs 2019)

ŞİVE VE LEHÇE

Şive ve lehçe, çoğu defa, birbirinin yerine kullanılır.

Karşılıklı Anlaşabilirlik

Şive ve lehçe ayrımında, en önemlisi; karşılıklı anlaşabilirliktir.

Keza, şiveler arasında, belli bir oranda, karşılıklı anlaşma olmasına karşın, lehçeler arasında, buna benzer bir anlaşma asla yoktur.

Şive

Bir dilden ayrılarak, zaman içinde, ayrı birer dil olarak kullanılmaya başlanmıştır. Ama, birbirinden tamamen uzaklaşmamıştır.

Şive Nasıl Oluşur?

Eğer söylem farklılığı, derinleşerek büyür ise, şive oluşur.

Ses ve Şekil Değişikliği

Şivelerde, hem ses hem de şekil yönünde, değişiklik bulunur.

Türkiye Türkçesi’nde, “Yeni yılınız kutlu olsun!” denir.

Özbek Türkçesi’nde ise, “Yengi yılıngız mübarek bolsun!” denir.

Lehçe

Lehçe, bölgeleri aşan konuşma farklılığıdır.

Sözdiziminde, benzerlik görülse de ses, şekil ve sözcükler yönünde, değişiklikten öte, köklü ayrımlar vardır.

Ayrımlar Oluşumu

Anadilde, köklü ses, şekil ve sözcük ayrımlarının oluşmasına lehçe denir.

Zira, bu ayrılmada, ayrışmada, kültürel farklılaşmalar ve coğrafi değişimler, önemli roller oynamıştır.

Yakutça ve Çuvaşça

Bilinmeyen bir zamanda, tamamen değişen Yakutça ve Çuvaşça, Türkçe’nin iki ayrı lehçesidir.

https://www.marasgundem.com.tr/makale/diller-16936