Los Angeles, neden pembeye boyandı?

ABD’nin Kaliforniya eyaletinin Los Angeles kentinde 7 Ocak’ta başlayan ve en az 24 kişinin ölümüne yol açan orman yangınları devam ediyor. Bölgeden basına yansıyan görüntülerde, yangının yaşandığı bazı alanların pembeye boyandığı görüldü. Bunun sebebi, yangın söndürme uçaklarının attığı ‘yalaz yavaşlatıcı’ olarak da bilinen pembe bir tozdu. Peki, Los Angeles’ı pembeye boyayan bu madde hakkında neler biliniyor?

NPR’ın aktardığına göre, Güney Carolina Üniversitesi’nden İnşaat ve Çevre Mühendisi Daniel McCurry, “Bu, temel olarak Phos-Chek isimli bir ürün ve Perimeter denilen bir şirket tarafından satılıyor” dedi. ABD Orman Hizmetleri’nin bu maddeyi on yıllardır kullandığını belirten McCurry, “Bu, Orman Hizmetleri’nin halihazırda havadan kullanım onayı verdiği belki de sadece iki üründen biri” ifadelerini kullandı. NPR’a mesaj gönderen Orman Hizmetleri de kurumun 2025 yılında söz konusu maddenin ‘LC95’ versiyonunu kullanmayı bırakarak ‘MVP-Fx’ versiyonuna geçiş yaptığını, verilerin bu ikinci maddenin su ekosistemine daha az zararlı olduğunu ortaya koyduğunu aktardı.

ABD, orman yangınlarını kontrol altına almak ve ulaşması zor noktalara erişebilmek için 1950’li yıllardan bu yana kimyasal yalaz yavaşlatıcılardan faydalanıyor. ABD Orman Hizmetleri’ne göre, söz konusu maddeler ‘yanan maddeleri soğutarak ve üzerlerini örterek yangının yayılma hızını yavaşlatıyor, alevlerdeki oksijeni tüketiyor ve maddenin içinde bulunan tuzlar yanan maddelerin yanma şeklini değiştirdikçe maddelerin yanma hızını da yavaşlatmış oluyor’.

İÇİNDE NE VAR?

McCurry, ABD Orman Hizmetleri’nin kullanmayı bıraktığını açıkladığı eski ‘LC95’ karışımı hakkında bilgi vererek, “Bu, temelde su ve gübre karışımı; gördüğünüz o kırmızı renk ise sadece pas” diye konuştu. Bu maddenin parlak kırmızı rengi ise zamanla güneş ışığına maruz kaldıkça solmaya başlıyor. Maddenin hedefinden şaşmaması için kıvamının artırıldığına da işaret eden akademisyen, bunun ‘işin sonunda amonyum fosfat gübre’ olduğunu söyledi.

Phos-Chek isimli üründe iki tip tuz kullanıyor. Bunlardan biri monoamonyum fosfat, diğeri ise diaamonyum fosfat. Gübrelerde kullanılmasının yanı sıra, amonyum fosfatın çocuklar arasında popüler olan kristal yapma kitlerinde de kullanıldığı biliniyor.

YANGINLARIN YAYILMASINI NASIL ENGELLİYOR?

Normal şartlarda, bitkilerdeki selüloz ısı arttıkça çözünüyor, bu da yanabilir bileşikleri ortaya çıkarıyor. Phos-Chek’i üreten firmanın açıklamasına göre, yalaz yavaşlatıcı ile selüloz arasındaki reaksiyon, yaklaşan yangındaki ısı enerjisini tüketiyor ve yanmaz bir karbon madde üretiyor. Buradaki amaç, yangının yayılmasının yavaşlatılması ya da durdurulması olarak öne çıkıyor. Bu durum özellikle bahsi geçen bölgede evler ya da başka yapılar bulunduğunda söz konusu oluyor.

McCurry, yangın söndürme ekiplerinin bu maddeyi doğrudan devam eden bir yangının ortasına bırakmadığına dikkat çekerek, ekiplerin bu tür maddeleri özellikle yangının sınır ya da bariyer noktalarına bıraktığını, çünkü buradaki amaçlarının yangının yayılmasını engellemek olduğunu belirtti. McCurry, “Bu ürünlerin bir şekilde kullanışlı olmasının sebebi ise aktif maddesinin su olmaması. Değil mi? Buradaki aktif madde gübre. Yani, su buharlaşsa dahi yine de orada günlerce ya da haftalarca kırmızı bir çizgi olarak kalacaktır” dedi.