Bugün 13 Nisan 2025 Pazar. Herkese hayırlı günler. 7 gün boyunca tirşik içmenizi tavsiye ediyorum...

Mahallenin en yaşlı, en “şerli” kadını, hazırlanan malzemeyi kazana koyar, suyunu ilave eder, bastırır. İki günde eşkidiği gibi zehiri gider ve pişmeye hazır hale gelir. Zehirli bir ot iken, hayvanların bile yemediği Tirşik bitkisi antioksidan özelliğe sahiptir. Soğuk algınlığına iyi gelir, bağışıklık sistemini güçlendirir, kansere karşı vücut hücrelerini korur ve kanserli hücrelerin yayılmasını engeller. Ayrıca sindirim ve boşaltım sistemini düzene sokar.

Andırın Doktoru'nu herkes pişiremez, hazırlayamaz!
Bir kere, odun ateşinde pişmesi gerekiyor. Ayrıca, mahallenin en yaşlı ve "şerli" kadının bulunması lazım.

Kahramanmaraşlı bunu bilir. Yıllardır Tirşik, Andırın yöresinde ağaçların arasında bol bulunduğu için “Andırın Doktoru” adını almıştır. Acı ama gerçeği söyleyeceğim: Biz Andırın Doktoru’nu bırakın dünyaya, Türkiye’ye bile tanıtamadık. Çünkü yapılan işler baştan aşağı yanlış...

Kahramanmaraşlı olup da Tirşik bilmeyen yoktur.
Dağlardan toplanan zehirli ot, yaşlı ve ehil ev hanımlarının elinde şifaya dönüşür. Hazırlanışı uzun sürer ve en erken 3 günde tamamlanır. Şerli ablalarımız bastıracak, o mayalanacak, sonra da şifaya dönüşecek...

Kahramanmaraş merkez, Andırın, Osmaniye, Kadirli ve Adana’da, Kahramanmaraş Andırınlılar Derneği aracılığıyla ya da orada yaşayan Kahramanmaraşlılar tarafından yapılan Tirşik çorbasının bugün yeterince anlatılamadığını gördüm.

Bir basın danışmanı tutsak da bu işin nasıl yapılması gerekiyorsa, öyle dünyaya anlatsak, ekonomik bir değere dönüştürsek... Ama bugüne kadar böyle bir çalışma olmadı. Andırın Belediyesi biraz gayret etti ama o da yeterli değil...

Dün, Onikişubat Belediyesi ev sahipliğinde Tirşik ikramı yapıldı. Peki faydası nedir? Kim pişirdi?
Bitkisi aç karnına tüketildiğinde bağırsak parazitlerini düşürür, gastrite çok iyi gelir. İdrar söktürücü olmakla birlikte, idrar yolları enfeksiyonlarına da iyi gelir. Kansızlığa karşı faydalı olan Tirşik, ateş düşürücü özelliğe de sahiptir. Ama bunları anlatan olmadı…

Lay lay lom mantığıyla “Biz yaptık oldu” olmuyor dostlar!
Biz Tirşik'i dedelerimizden, nenelerimizden duyarak, öğrenerek geldik bu günlere. Sonrasında bilimsel çalışmalarına da şahit olduk. Andırın dağlarında kendiliğinden yetişen Tirşik otu, Karadeniz’de de yetişir. Ancak orada halk bu otu zehirli bilip yemez.

Adana, Osmaniye gibi yörelerimizde sıkça tüketilir. Ama en meşhur olduğu yerin Kahramanmaraş, özellikle de Andırın bölgesi olduğu bilinir. Tirşik, Andırın dağlarında yetişir ancak Kahramanmaraş Merkez'de, Dulkadiroğlu ve Osmanlı mutfaklarında da pişegeldiği bilinir.

Tirşik Maraş Merkez’de, odun ateşinde pişen kazandan yiyeceksin!
Kahramanmaraş, Osmaniye ve Adana bölgeleri bu çorbaya “Tirşik” diyor. Peki Türkiye ve dünyada bu otun adı nedir?
Tirşik çorbası ya da “Livig aşı”... Tirşik (bazı yörelerde Tirşik, Tırşık, Dırşik, Trişik) doğada bulunan yılan pancarı, yaban pancarı veya yılan yastığıdır. Çok zehirli bir bitkidir, çiğ olarak yenmez. Hayvanlar bile bu bitkiyi öldürücü zehirli olduğu için yemez. Ama Kahramanmaraşlı nenelerimiz bu otu çok güzel mayalar ve şifalı bir çorbaya dönüştürür!

Tirşik otunun bilinmeyen faydaları:
Halk arasında “Andırın Doktoru” olarak bilinen bu ot, her yıl ormanlık alanlarda kendiliğinden yetişir. Akdeniz’in Andırın bölgesinde “yılan pancarı”, “zehirli pancar” ve “yılan yastığı” olarak da adlandırılır. Geçtiğimiz yıllarda bu bitkiyle ilgili bir araştırma, uluslararası bir bilim dergisi olan Asian Journal of Chemistry’de yayımlandı.

Tirşik Biz Araştırdık!
Üniversitelere tez konusu olan Tirşik’in isimleri bölgelere göre değişiklik gösterir: Yaban pancarı, ayıkulağı, yılan otu, kabargan, yılanyastığı, nivik... Yapılan araştırmalara göre çorbasının yılda en az 7 defa tüketilmesi öneriliyor.

Karadeniz bölgesinde de yetiştiğini yerinde görmüş biri olarak söyleyebilirim: Bizim çocukluğumuzda Tirşik, mahsere kazanlarında pişerdi. 7 gün boyunca her gelen misafire ikram edilirdi. Bilim insanları da yılda 7 kez tüketilmesini tavsiye ediyor. Nasıl ki ilaçları “Bu kutu bitecek” diye tavsiye ederlerse, bu da öyle.

KSÜ Ziraat Fakültesi ve Gıda Bölümü'nün 2 yıl süren araştırmasına göre zehirli olan bu bitki, doğru yöntemlerle şifaya dönüşüyor.
Faydaları şöyle sıralanıyor:
Tirşik çorbası yapılırken bir, iki hatta bazen üç gün önceden fermantasyona uğratılması gerekiyor. Yani mayalanması... Küçük parçalara ayrılarak hazırlanıyor ve ardından pişiriliyor. Bu şekilde bitkinin zehirli etkisi yok ediliyor. Bu çorba bölgede “Andırın Doktoru” olarak nam salmıştır. Bazı iltihabi hastalıklara ve böbrek rahatsızlıklarına iyi geldiği bilinir. Halk bu faydaları deneme-yanılma yoluyla asırlardır keşfetmiş ve kullanmıştır.

Sözün Sonu:
Antioksidan özelliğe sahip bitkilerin tümör oluşumunu engellediği, metabolizmayı hızlandırdığı bilinir. Bu yüzden Tirşik çorbası herkese tavsiye ediliyor: Yılda 7 defa için!

Tirşik çorbası birçok hastalığa şifadır. İştah açıcıdır. Romatizma, şeker ve gut hastalığı olanlar bu çorbayı mutlaka denemelidir.
Ancak unutmayalım, ehil insanın pişirmesi ve mayalaması gerekiyor. Mesele bugün bu geleneği yaşatacak kişileri bulmak ve ortaya çıkarmaktır.
Biz bir bilene sormayız; “Ben yaptım oldu” deriz!

Elimize geçse de hakiki Tirşik içsek diyorum…

Hayırlı Pazarlar Diliyorum Dostlar!