Maraş Melvihanesi üzerinde zaman zaman yazılar yazmaktayım. Bu defada yeni bir araştırma yazımı sizlerle paylaşmak istedim. Gayemiz; konu ile ilgilenen uzman tarihçilerimize yardımcı olmak ve şehrimizin kültürel tarihinden sorumlu kurumlarımıza gereği hususunda temennilerde bulunmaktır.

MARAŞ MEVLEVİHANESİ

Mevlevihane Dulkadirli vakfıdır. Hükümdarı Alaüddevle bey 1510 tarihli vakfiyesine göre Maraş kapalı çarşı külliyesi içerisinde, yum baba ismiyle bir dergahı vakfettiğini yazar.

( Şimdiki bedestenin doğu tarafında şimdiki Saatçılar pasajı olarak bilinen yerde).

Giderlerini karşılamak üzere; kapalı çarşıda 15 adet dükkan ve Artıl nahiyesinde bir değirmen ve mezra bağışladığını da ilgili vakfiyede belirtir. 

FRANSIZLAR YAKTI VAKIFLAR SATTI

Dergah 1920 yılına kadar faal olarak hizmetini sürdürür. Kurtuluş savaşında Fransız işgalciler kapalı çarşı ile birlikte 1 Şubat 1920 günü dergahı yakarlar. Harabe halindeki dergah 1925 yılında tekke ve zaviyelerin kapatılması ile tamamen fonksiyonunu yitirir. 1937 yılında bakımsız haldeyken vakıflarca şahıslara satılır. Mülkiyetini satın alan şahıslar kalıntıları tamamen ortadan kaldırılarak önce köy garajı, sonra 1965 yılında betonarme dükkanlar inşa edilerek şimdiki duruma dönüştürürler. Bu gün kapalı çarşıda “saatçılar pasajı” olarak bilinen yerde dergahtan geriye sadece yıkılan türbenin yerine 1985 yılında betonarme olarak yapılan yeni türbe kalmıştır.

KİTABESİ BULUNDU

Dergahtan günümüze ne yazık ki içindeki türbesinden başka geriye hiçbir izi kalmaz. Ancak dergahın çok önemli bir parçası olduğunu düşündüğümüz tuğralı taş kitabesini geçtiğimiz günlerde tevafuken naçizane gayretlerimizle ortaya çıkardık. Kitabe şu anda ismi mahfuz bir camimizde duruyor. İlgili kurumlarımıza gerekli bilgiler aktarılmıştır. Asli yerine taşınacağı günü hasretle beklemektedir.

MEVLEVİHANESİNİ ARAYAN KİTABE

Muhtemelen dergah işgalciler tarafından yakıldığında; hamiyet perver bir Maraş’lı, yada dergah mensubu bir derviş, yıkıntılar arasında kitabenin zayii olmasına gönlü razı olmaz. Taş kitabeyi oradan alır. Zarar görmesin diye kendi mahallesindeki bir Camiye taşır. Çeşmelerinin bulunduğu kapalı kısmın duvarına sağlam şekilde yerleştirir.

Cami ile ilgisi olmayan meçhul kitabe günümüze kadar orada Mevlevihanesine kavuşana kadar misafir edileceğe benziyor.

SULTAN ABDULHAMİT HAN  TAMİRATINI YAPTIRMIŞTI

Dergah 1896 yılında çok eskimiş yıkılmak üzere olduğu halde; Sultan Abdulhamid han hazretlerinin kendi hazine-i hassasından dergaha 150 lira yardım tahsis ederek yenilercesine tamir ettirmişti.

Gönderilen talimat yazısında; mescidin yenilenmesi, bir bab semahane ve iki adet derviş hücresi eklenmesi istenir. Ayrıca dergahın postnişini Şeyh Selim dede’nin bu makama müstehaklığı sebebiyle bir kıt’a berat-ı şerif-i alişan’ın kendisine tevdi edilmek üzere Maraş mutasarrıflığına gönderilir.

23 Kasım 1897 tarihli Maraş şer’iye Siciline kayıtlı yazı aynen şöyledir;

 “ Der-i Devlet-i Mekine arz-ı Daileridir ki:

Nezaret-i Evkaf-ı Hümayun-ı Mülükaneye mülhak Evkaftan Vilayet-i Celilesi dahilinde Medine-i Maraş’da kain Alaüddevle bey’in bina ve inşa eylediği Yum Baba Tekkesi, hal-i harabiyede bulunduğundan, Maraş Meclis-i İdaresinden ba mazbata akt ve istirham üzerine Hazine-i Hassa-i Şehin şahiden ihsan buyurulan yüz elli lira ile Dergah-ı Şerife-i Mezkure müceddeden bir bab sima’hane ve iki bab hücre inşası ile hayrat-ı Hilafet-Penahiye ilhak ve Dergah-ı Şerif ittisalında olub, müşerref harab olan mescid-i şerif dahi eshab-ı hamiyet ianesiyle kargir olarak müceddeden imar ve ihya olunmuş ve

….

Mehmed Selim Dede Efendi ibni Said Efendi salabet-i diniye ve kemalat-ı ilmiye ve edebiye ile mevsuf olub mezkur meşihat cihetine ehil ve müstehak bulunmağla, cihet-i meşihat-i mezkura muma-ileyh Mehmed Selim Dede uhdesine tevcih ve yedine bir kıta berat-ı şerif-i alişan sadaka ve ihsan buyurulmak ricasına bil-iltimas paye-i serir-i a’laya arz ve i’lam olundu.

El-Emrü li-men lehu’l-emr. Fi 3 Receb’lferd sene 1315”

TUĞRALI KİTABEDE NE YAZIYOR

Bu tamirat işlemleri tamamlandığında devlet geleneklerine göre; ihya edilen mekanların görünebilecek bir yerine, tamirat kitabeleri de yerleştirilir. Maraş’ta da Padişah Sultan Abdulhamit han hazretlerinin özel hazinesinden dergaha yaptığı yardımın bilinmesi amacı ile; hem bir hakkın teslimi, hem devlete bir teşekkür mahiyetinde, padişah tuğralı tamirat kitabesi 1315 tarihinde ( miladi 1897 )  dergahın ana giriş kapısı üzerine asılır. Tarihi kitabe aynen şunlar yazılmıştır.

Abdulhamit Han bin Abdulmecid  El-Muzaffer daima – el gazi- 1315 ( tuğra )

“İş bu Dergah-ı Hazreti Mevlana Emirü’l Mü’minin Urvetü’l vüska-yı muvahhidin es-Sultan ibnü’s Sultan Es-Sultanü’l Gazi  Abdulhamit Han-ı sani Efendimiz Hazretlerinin cümle Hayrat-ı seniyyelerinden Bin Üç Yüz On Beş hicri senesinde yapılmıştır.”

BÜYÜK ŞEHİR BELEDİYEMİZE BÜYÜK GÖREV DÜŞÜYOR

Kahramanmaraş’ta kültürel tarihimizi gün yüzüne çıkartmak isteyen, büyük şehir belediyemize büyük görev düşüyor.

Şimdilerde Büyükşehir belediyemizin Mevlevihane ile ilgili projeler üretme hazırlığı içerisinde olduğunu biliyoruz. Vakıflar genel müdürlüğü ile çeşitli yazışmalar yaptığını öğreniyoruz. Bu gayretlerin hayırla sonuçlanmasını, mülkiyet sahipleri ile bir şekilde anlaşarak mekana münasip gerçeğine yakın bir Mevlevihane yapılmasını ümit ediyoruz.

YAPILACAK MEVLEVİHANE TURİZMİMİZE KATKI SAĞLAR

Yapılacak olan Mevlevihane’nin Kahramanmaraş turizmi açısından çok önemli olacağını düşünüyoruz.

Nasip olup ta böyle bir hizmete yetkililerimiz imza atıp hayata geçirecek olurlar ise; Kapısının üzerinde sultan Abdulhamit han hazretlerinin 1896 tarihli tamirat kitabesinin yanı başında, büyük şehir belediyemizin yeni inşa tarihli kitabesinin yan yana bulunması ne kadar manidar ve güzel olurdu.

Selam ve sevgilerle