Açıklık, Sadelik ve Kesinlik, Haber Dili’nde ve dolayısıyla, Haber Yazımı’nda, büyük bir önem arz eden ve en çok dikkat edilmesi gereken başlıca öğelerdir.

Öncelikliler ve Öncüller

Öyle ki; hepsi de yani her üçü de – Açıklık, Sadelik ve Kesinlik – önceliklidirler. Öncüldürler.

Neden?

Çünkü; bu üç öğe, haberin yazılmasıyla ve haberi oluşturan olayın, bilginin ve duygunun aktarılmasıyla yakinen ilintilidir.

Haber Metni’nde, Açıklık

Haber Metni’nde, Açıklık, belli bir olayı, konuyu ve fikri, anlaşılır duruma ve üslûba getirmektir.

Anlaşılır Olma Durumu ve Üslûbu

Böylelikle, Açıklık, Haber Metni’nin anlaşılır olması durumudur. Üslûbudur.

Anlam Belirsizliği ve Önlenişi

Bu nedenle, haberde aktarılanlar, haberde verilenler, kesinlikle anlam belirsizliği oluşturmamalıdır. Taşımamalıdır.

Bu, Nasıl Sağlanılır?

Anlam belirsizliği oluşmaması, Haber Metni’nde kullanılan ifadelerin kesin ve net olmasıyla sağlanılır.

Açıklık, ayrıca, Haber Metni’nde, kuşkuya asla yer bırakılmamasıyla sağlanılır.

Kısa Cümleler ve Paragraflar

Açıklığı sağlamak için, Haber Metni’nde, hem cümleler hem de paragraflar, kısa olmalıdır. Kısa tutulmalıdır.

Ve özellikle de tek fikir içeren basit fiillerden oluşmuş kısa cümleler kullanılmalıdır.

Neden Sakınılmalıdır?

Ayriyeten, karmaşık sözcüklerden, terimlerden, çok kullanılmayan ve bilinmeyen deyimlerden ve buna ilaveten, yabancı kelimelerden sakınılmalıdır. Tüm bunlardan uzak durulmalıdır.

Gerekmedikçe, bunların hiçbiri, Haber Metni’nde, kesinlikle kullanılmamalıdır.

Haber Metni’nde, Sadelik

Haber Metni’nde, Sadelik; süsten, gösterişten, kelime oyunundan ve çoklu çağrışımdan uzak durulması anlamına gelir.

Bir başka ifadeyle, Haber Metni’nde, Sadelik ile anlatılmak istenilen, her cümlenin kolay anlaşılır olmasıdır.

Sadeliği Sağlamak İçin, Ne Yapmak Gerek?

Sadeliği sağlamak için, okuyucuya öncelikle neyin verilmek istenildiği, kesinlikle düşünülmelidir.

Keza, bunu mutlaka düşünmek gerek.

Öyle ki; Haber Metni’nde yazılanı, anlatılanı, okuyucu, hemen kavrayabilmelidir.

Zaten, Haber Metni’nde, Sadelik, ancak bu şekilde sağlanılır.

Eğer okuyucu, “Bununla, acaba ne denilmek istenmiş? Ne anlatılmak istenmiş?” diye düşünüyor ise, hem haberi kavrayamamış yani anlayamamış olur hem de o habere ilgisi, azalmıştır veyahut bir süre içerisinde, tümüyle, yok olacaktır.

Bunun sonucunda, okuyucu, haberi okumaktan kısa bir zaman sonra vazgeçecektir.

Olayın Özünün Yakalanışı

Haberle ilgili en çok hangi öğe veya öğeler üzerinde durulacak ise, sözü uzatmaksızın, olayın özü yakalanmalıdır.

Bu, Ne Demektir?

Bu, haberi belli bir mantık çerçevesi içerisine oturtmak demektir.

Ayrıntı Girdabına Boğmama

Haber Metni, ayrıntıya boğulmamalıdır.

Dahası, detaycı bir yaklaşım izlenilip, asıl konudan uzaklaşılmamalıdır.

En Basit Yol: Gereksiz Sözcükten Sakınış

Ki; bunu sağlamanın en basit yolu, gereksiz sözcükten uzak durulmasıdır.

Haber Metni’nde, Kesinlik

Haber Metni’nde, Kesinlik, haberi oluşturan bilgilerin doğruluğunun araştırılmasıdır.

Kesin Dille, İfade Ediliş

Bu çerçevede, Kesinlik, Haber Metni’nde, tüm bu bilgilerin kesin bir dille, ifade edilmesidir. 

Haber Metni’nde, Kesinlik öğesinin sağlanması, her şeyden önce, haberin yazılmasından önceki süreçle ilgilidir.

Bu, Ne Anlama Gelir?

Bu, haberi yazarken, haberle ilgili gerekli ve önemli araştırmayı yapmış olmak ve elbette işi aceleye getirmemek anlamına gelir.

Her yayın kuruluşu, haberi öncelikli olarak vermek ister.

Ne var ki; Kesinlik öğesi sağlanmamış bilgiler, birer olasılıktır. Olasılıktan ibarettir.

Güven Azalması ve Yok Oluşu

Keza, bu olasılıkların haberde kullanılması ve daha sonra, tamamıyla, yanlış olduklarının ortaya çıkması, okuyucunun yanlış bilgilenmesine; dolayısıyla, okuyucunun o haber kurumuna güveninin azalmasına ve hatta, yok olmasına yol açar.

Böylesine olumsuz bir sonuçtan kaçınmak için yani okuyucunun haber kurumuna güveninin asla azalmayıp her daim var olmaya devam etmesi için, haber, öncelikle, Kesinlik öğesini sağlamış bilgiler üzerine kurulmalıdır.

Bu nedenle, Haber Metni’nde, kesinleşmemiş bilgilere kesinlikle yer verilmemelidir.

İkna Etme ve İnandırma Etkisi

Hiç şüphe, yok ki; kesin bilgiler üzerine kurulu olan bir haberin okuyucu üzerindeki ikna etme ve inandırma etkisi, çok yüksektir.

Bundan dolayı, Haber Metni’nde, Kesinlik öğesinin sağlanması, çok önemlidir.

Kesinliği Sağlamanın Başlıca Yolu

Kesinliği sağlamanın başlıca yolu, gereksiz tekrardan, bölük pörçük ve özensiz ifadeden kaçınmaktır.

Yorum ve Söylentiden Uzak Duruş

Kişisel yorumdan ve ayriyeten, söylentiden de uzak durulmalıdır.

ÖZET

Özetleyerek ifade etmek gerekirse, Haber Dili’nde ve Yazımı’nda, en çok dikkat edilen; zaten, büyük bir önem arz eden üç öğe vardır: Açıklık, Sadelik ve Kesinlik.

Öncelikle, bu öncelikli ve öncül öğeler, haberin yazılmasıyla ve haberi oluşturan olay, bilgi ve duygunun aktarılmasıyla, yakinen ilintilidir.

Öyle ki; Haber Metni’nde, Açıklık ile ifade edilmek istenilen, belli bir olay, konu ve fikri, kolay anlaşılır şekle getirmektir.

Zira, içeriğindeki ifadeler, kesin ve net olduğundan dolayı, Haber Metni, anlam belirsizliği veya şüphe teşkil etmez.

Tamamıyla kısa cümle ve paragraflardan oluşan Haber Metni’nde, karmaşık sözcük, terim, çok yaygın olmayan deyim ve yabancı kelime kullanımından kaçınılır.

Dahası, cümleler, tek bir fikir içeren basit fiillerden oluşur.

Haber Metni’nde, Sadelik ise, süs, gösteriş, kelime oyunu ve çoklu çağrışımından kaçınılmasıyla; ayrıca, cümlelerin kolay anlaşılır olmasıyla sağlanılır.

Okuyucuya neyin öncelikli olarak verilmek istenildiği kesinkes düşünülmüştür.

Böylece, okuyucu, Haber Metni’nde aktarılanı, kolayca anlamaktadır.

Ezcümle, belli bir mantık dâhilinde, söz uzatılmaksızın, olayın özü yakalanmaktadır.

Aksi takdirde, okuyucunun habere ilgisi azalacaktır. Zamanla da tamamıyla yok olacaktır.

Sonuçta, okuyucu, o haberi okumaktan vazgeçecektir.

Bir başka ifadeyle, habere ilgisi azalan ve kısa bir süre sonra, ilgisi, tümüyle yok olan okuyucu, bu haberi okumaktan vazgeçecektir.

Haberdeki bilgilerin doğruluğunun araştırılması anlamı taşıyan Kesinlik de tüm bilgilerin kesin bir dille, ifade edilmesidir.

Keza, haberi yazmadan önce, o haber hakkında araştırma yapılır.

Kesinleşmemiş Bilgiye Yer Yok!

Kesinleşmemiş bilgilere de kesinlikle yer verilmez. Verilemez.

Yoksa, okuyucunun o haber kurumuna güveni sarsılır.

Şüphesiz; kesin bilgiler üzerine kurulu haberin okuyucu üzerindeki ikna etme ve inandırma etkisi, çok yüksektir.

Kesinliği sağlamak için, gereksiz tekrar, özentisiz ifade, kişisel yorum ve söylentiden kaçınılır.