Faruk Nafiz Çamlıbel’in  “Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı, ” diye başlayan “Han duvarları” şiiri içerisinde ‘Maraşlı Şeyh oğlu Satılmış’ ında dörtlükleri yer alır. Bu dörtlükler aynı zamanda Han duvarları şiirinin özünü oluşturur. Şiir deki meçhul, meşhur hemşehrimiz ‘Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış kimdir?kimin nesidir? merakımız bu yöndedir.

MARAŞ’LI ŞEYHOĞLU SATILMIŞ’IM BEN

Han duvarları Türk edebiyatımızın güzel bir şiiri olduğu kadar aynı zamanda bir belgesel niteliği de taşır. Faruk Nafiz Çamlıbel öğretmen olarak Kayseri Lisesi’ne atanmıştır. Han Duvarları, 1922 yılında soğuk bir Mart sabahında başlayan ve Ulukışla’dan Kayseri’ye ‘yaylı’ denilen at arabasıyla yapılan üç günlük bir yolculuğunun hikâyesidir.

"Garibim namıma kerem diyorlar 
Aslı'mı el almış haram diyorlar 

Hastayım derdime verem diyorlar 
Maraşlı Şeyh oğlu Satılmış'ım ben" 
Şair, yolculuk sırasında kaldığı hanların duvarlarındaki dörtlükler yoluyla, kendinden bir süre önce savaştan dönerken aynı yolculuğu yapmış Şeyh oğlu’nun izini sürer.

"On yıl var ayrıyım kına dağı'ndan 
Baba ocağından yar kucağından 
Bir çiçek dermeden sevgi bağından 
Huduttan hududa atılmışım ben" 
Altında da bir tarih: sekiz mart otuz yedi... 

Gözüm imza yerinde başka ad görmedi. 
HANCI DEDİM, BİLDİNMİ MARAŞ’LI ŞEYHOĞLU’NU ?

Faruk Nafiz Çamlıbel 140 beyitli uzun Han duvarları şiirinde Maraş’lı Şeyh oğlu Satılmış’ın gurbet ve acı dolu hayatından etkilenir. Bu hüznünü olduğu gibi şiirine taşır.

Bir kitabe kokusu duyuluyor yazında, 
Korkarım, yaya kaldın bu gurbet çıkmazında. 
Ey Maraşlı Şeyh oğlu, evliyalar adağı! 
Bahtına lanet olsun aşmadınsa bu dağı! 
Az değildir, varmadan senin gibi yurduna, 
Post verenler yabanın hayduduna kurduna!.. 
Arabamız tutarken Erciyes'in yolunu: 
"Hancı dedim, bildin mi Maraşlı Şeyhoğlu'nu?" 
Gözleri uzun uzun burkuldu kaldı bende, 
Dedi: "hana sağ indi, ölü çıktı geçende!" 
Yaşaran gözlerimde her şey artık değişti, 
Bizim garip Şeyh oğlu buradan geçmemişti... 
Gönlümü Maraşlı'nın yaktı kara haberi. 
Aradan yıllar geçti işte o günden beri 
Ne zaman yolda bir han rastlasam irkilirim, 
Çünkü sizde gizlenen dertleri ben bilirim. 
MARAŞ’LI ŞEYH OĞLU SATILMIŞ KİMDİ?

Yazımızın başlığından da anlaşılacağı üzere Faruk Nafiz Çamlıbel’in edebiyatımıza kazandırdığı Han duvarları şiirine ilham kaynağı olan Maraşlı Şeyh oğlu satılmış kimdi? Kimin nesiydi? Bu meçhul kahraman gerçekten Maraş’lımıydı? Bu sualin cevabını kıymetli büyüğümüz Coşkun Çokyiğit’ten dinliyoruz; 

ŞEYH SELİM DEDENİN ÜVEY OĞLU MU? 

Şiirde geçen Maraşlı Şeyh; Maraş Mevlevihanesinin son şeyhi Selim dededir. Coşkun Çokyiğit ise; Selim dedenin torunlarından hemşehrimiz kıymetli bir ağabeyimizdir. Maraş’lı Şeyh oğlu Satılmışın acı dolu hikayesini Coşkun beyin “Geleneğin tadı“ adıyla yazdığı makalesinden naklediyoruz.

 “Ulu Cami ve Maraş kalesi manzarası karşısında, çocukluğumun en güzel zamanlarını yaşadığım Ali Dedemin evinde, Faruk Nafiz Çamlıbel’in Han Duvarları şiirini okurken yapmıştım keşfi. Böyle bir atmosferde, birden bire, Maraş’lı Şeyh oğlu Satılmış’ın acıklı hikâyesi ile karşılaşmam, hayatımın en ilginç tesadüflerindendir… 

ŞEYHOĞLU SATILMIŞ COŞKUN ÇOKYİĞİT’İN BÜYÜK DAYISI

Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış, yani“Büyük Dayı” ile karşılaşmam elbette ki beni, derinden etkilemişti. Nasıl bir heyecan fırtınası estirdiysem aile bir araya toplandı ve Han Duvarları şiirini baştan sonra dinlemek zorunda kaldı. Şiir bittikten sonra, Büyük Anneannenin kızı, anneannem Hatice Hanım’ın gözlerinden iplik iplik yaşlar geldiğini fark ettim.

ŞIH TURAN MAHALLESİNDE BİR KIZA SEVDALANMIŞ

Bir müddet sonra, Han Duvarları şiirinde hikâyesi anlatılan Satılmış'ın yani Mehmed’in üvey ağabeyi olduğunu, ilk gençliğinde Şıh Turan Mahallesi’nde bir kıza sevdalandığı için babası Selim Dede tarafından Şam’a okumaya gönderildiğini, daha sonra Maraş’a geri dönemeden Birinci Dünya Harbi’ne katıldığını, geri döndüğünde ‘ince ağrıya’ yakalandığını anlattı.

GUREBA HASTANESİNDE VEREM TEDAVİSİ OLMUŞ

Dr. Said Emirmahmutoğlu’nun, Mehmed Yaman’ı, yani Maraş’ın son Mevlevi Şeyhi Selim Dede’nin üvey oğlu Satılmış'ı, İstanbul’da Gureba Hastanesi’nde görüp konuştuğunu da anlattı. Ama ne yazık ki, hikâyenin Milli Edebiyat akımının en büyük şairlerinden biri tarafından ebedileştirildiğini ne Şeyh Selim Dede ne eşi Ayşe Hanım (yani Büyük Anneannem) ne de Şeyhoğlu Satılmış görebilmişti!

DR SAİT EMİRMAHMUTOĞLU ‘ŞEYHİMİN OĞLU’ DEDİĞİ SATILMIŞ’LA HASTANEDE GÖRÜŞMÜŞ

O akşam yemek vaktinin sarkmasına sebep olan bu acıklı hikâyenin peşini bir müddet hiç bırakmadım. Dr. Said Emirmahmutoğlu Bey ile görüştüm: Doktor Bey, asistanlık yıllarında ‘Şeyhim’in oğlu’ diye söz ettiği Mehmed ile Gureba Hastanesi’nde gerçekten karşılaşmış ve onun verem olduğunu kendi ağzından dinlemiş…”

“Han Duvarları”ndaki Maraşlı Şeyhoğlu Satılmış’a atfedilen şiiri, Bestekar İsmet Nedim tarafından Hüseynî Fantezi makamında da bestelemiştir.

MARAŞ’LI ŞEYHOĞLU SATILMIŞ’IN HİKAYESİ TURİZMİMİZE HEYECAN KATABİLİR

Kahramanmaraş’lılar olarak Maraş’lı Şeyh oğlu Satılmış’ın hikayesini değerlendirebiliriz. Zira Satılmış’ın babası Şeyh Selim Dedenin Saatçılar pasajı içerisinde mezarı olarak bilinen türbede medfundur. Selim dedenin son Maraş Mevlevihane şeyhliğinin yanı sıra, bu yönü ile de tanıtılması, şehrimizin turizmine katkı sağlayarak artı heyecan getireceğini düşünüyoruz.

Selam ve sevgilerle.