Değerli Kardeşlerim bizleri yaratan yüce rabbimiz bizlere uymamız gereken ve uymamamız gereken çeşitli kurallar koymuştur.Uymamamız gereken kurallardan biride gıybetten uzak durmak,mü’min kardeşlerimiz hakkında suizan(kotu zan)da bulunmamaktır ki rabbimiz bu vasıfların mü’minde bulunmasını yasaklamıştır.Yüce Rabbimiz Gıybet,Suizan ve Tecessüsü bu üç husususu Kur’an-ı Kerimin Hucurat Suresinde yasaklamıştır. Ayette Allah-u Teala şöyle buyurmaktadır.

“Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah’a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.”( Hucurat, 49/12)

Yüce Rabbimiz bu Ayet-i Kerimede üç kötü huyu bizlere bildirerek,bu huyların mü’mini götüreceği feleketi bizlere Rabbimiz bildirmiştir.

Değerli Kardeşlerim şimdide size bu üç hususu ele alalım. Gerçek bilgi ve kanıta değil, tahmine dayalı hüküm (zan), insanların gizliliklerini araştırmak (tecessüs) ve insanları arkalarından çekiştirmek (gıybet) olarak değerlendiririz.

Zan, kesin bilgi olmadan öyle veya böyle tahminde bulunmak ve buna dayanarak hüküm vermek demektir. İyi tahmine hüsnüzan, kötü tahmin ve düşünmeye de sûizandenilmektedir. Burada kendisinden uzak durulması istenilen, kötü zandır

Müslüman olarak bizlerde bulunmaması gereken bir başka kötü ahlak ise tecessüstür. Tecessüs; Sözlükte "dikkat ve gayretle araştırmak" anlamına gelen tecessüs, dinî bir kavram olarak, başkalarının gizli taraflarını, kötülük ve kusurlarını araştırmak demektir.

Peygamber Efendimizden aktarılan hadislerde şöyle buyrulmaktadır.

"Zandan sakınınız. Çünkü zan (yersiz itham), sözlerin en yalan olanıdır. Başkalarının konuştuklarını dinlemeyin, ayıplarını araştırmayın, birbirinize karşı öğünüp böbürlenmeyin, birbirinizi kıskanmayın, kin tutmayın, yüz çevirmeyin. Ey Allah'ın kulları! Allah'ın size emrettiği gibi kardeş olun.”

"Birbirinize haset etmeyin, kin tutmayın. Başkalarının ayıplarını araştırmayın, konuştuklarını dinlemeyin, müşteri kızıştırmayın. Ey Allah'ın kulları! Kardeş olun."

Rabbimiz insanların her husus da iyilikler ve güzellikler içerisinde olmalarını arzu ederken, kendilerine yakışmayacak çirkinliklerinde her çeşidinden uzak durmalarını öğütlemektedir. İnsanoğlunun dilinden çıkan ve kendisine dünya ve ahiret sıkıntısı getiren zararlardan biride gıybettir.

Sevgili Peygamberimizde bir hadislerinde gıybeti şöyle tarif etmektedir. "Gıybet nedir, bilir misiniz?" Allah ve Resûlü daha iyi bilir, dediler. Hz. Peygamber: "Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey ile anmandır" buyurdu. Söylenen ayıp eğer o kardeşimde varsa, ne dersiniz?" diye soruldu. "Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin;  yoksa, o zaman  ona iftira ettin demektir," buyurdu.

Gıybetin en önemli özelliği kişinin hakkında bilgi sahibi olmadığı konu hakkında ileri geri konuşmasıdır. Oysaki Allah-u Teala bir ayette bizlere şu tavsiyede bulunmaktadır. "Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi, yaptıklarından sorumludur."( İsra, 17,36)

Yüce Rabbimiz Kuran-ı Kerimde dilimizi yanlış şeylerle meşgul olmaktan korumamızı, dilimizden çıkacak her türlü kötü şeylerden uzak durmamızı ve her daim iyi şeylerle uğraşmamızı istemiştir. Konumuzla ilgili Kuran-ı Kerimde iyi söz ile kötü sözün önemine şöyle işaret edilmektedir.

 “Görmedin mi Allah nasıl bir misal getirdi: Güzel bir sözü, kökü (yerde) sabit, dalları gökte olan güzel bir ağaca (benzetti). (O ağaç), Rabbinin izniyle her zaman yemişini verir. Öğüt alsınlar diye Allah insanlara misaller getirir. Kötü bir sözün misali, gövdesi yerden koparılmış, o yüzden ayakta durma imkânı olmayan (kötü) bir ağaca benzer.”( İbrahim: 14/ 24-26)

Kuran-ı Kerimin değişik bir çok ayetinde sözün önemine işaret edilmektedir. Konumuzla ilgili birkaç Ayet-i Kerime ise şöyledir.

“Kullarıma söyle, sözün en güzelini söylesinler. Sonra şeytan aralarını bozar. Çünkü şeytan insanın apaçık düşmanıdır.”( sra: 17/53)

 “Onlar, boş söz işittikleri zaman ondan yüz çevirirler”( Kasas: 28/55)

 “Allah kötü sözün açıkça söylenmesini sevmez; ancak haksızlığa uğrayan başka. Allah her şeyi işitici ve bilicidir.”( Nisa: 4/148)

“Onlar ki, boş ve yararsız şeylerden yüz çevirirler(Mü’minun: 23/3)

Âlemlere rahmet olarak gönderilen ve ahlak noktasında en güzel davranışları yaşantısıyla bizlere örnek olan Sevgili Peygamberimiz konumuzla ilgili ayrıca şu hadisleri bizlere bildirmiştir.

"Kıyâmet günü, mü'minin mizanında güzel ahlâktan daha ağır basan bir şey yoktur. Allah Teâla hazretleri, çirkin düşük söz (ve davranış) sahiplerine buğzeder."

"Bana en sevgili olanınız, kıyamet günü de bana mevkice en yakın bulunacak olanınız, ahlâkça en güzel olanlarınızdır. Bana en menfur olanınız, kıyamet günü de mevkice benden en uzak bulunacak olanınız, gevezeler, boşboğazlar ve yüksekten atanlardır."

Gıybet, zan ve tecessüs öncelikle kişinin kendisine yapılmasını istemediği bir şeyi başkasına yapması demektir ki, bu durum bir Müslüman’a yakışmayacak tavırdır. Sevgili Peygamberimiz bir hadislerinde bu hususun önemine şöyle işaret etmektedir:

“Kendisi için istediğini mümin kardeşi için istemeyen iman etmiş olmaz”

O zaman bizler Kur’an’ın emrine ve Sevgili Peygamberimizin tavsiyesine kulak vererek, herhangi bir insan aleyhine yanlış davranışlar içerisinde olmamalıyız.

Değerli Kardeşlerim Asrımızda kanser gibi hücrelerimizi saran büyük hastalıktır Gıybet,Suizan ve Tecessüs.Malesef insanlar bir araya geldiklerinde hemen kardeşinin etini yemeye başlıyor(Rabbimizin Hucurat suresinde bildirdiği üzre) sorduğunda neden bu sözü anlatıyorsun dediğinde bu anlattığım var diyor.Şunu unutmayalım mü’min kardeşinin arkasından konuştuğun onun hoşuna gitmeyecek bir söz ise o zaman o gıybete giriyor,o anlattığın mü’min kardeşinde yoksa iftiraya girmektedir.Benim tavsiyem Peygamberimizin Şu Hadislerini Aklımızdan hiç çıkartmamalıyız:

“Müslüman, dilinden ve elinden Müslümanların zarar görmediği kimsedir.”

"Dilinden ve elinden Müslümanların emniyette olduğu kimse"

 "Kul, Allah'ın hoşnut olduğu bir sözü söyler, fakat onunla Allah'ın rızâsını kazanacağı hiç aklına  gelmez. Halbuki Allah, o  söz sebebiyle, kendisine kavuştuğu kıyamet gününe kadar o kimseden hoşnut olur. Yine bir kul da Allah'ın gazabını gerektiren bir söz söyler fakat o sözün kendisini Allah'ın gazabına çarptıracağını düşünmez. Oysa Allah, o kimseye o kötü söz sebebiyle kendisine kavuşacağı kıyamet gününe kadar gazap eder."

Değerli Kardeşlerim şunu unutmayalım ki gıybet kul hakkıdır ki mü’min kardeşin sana hakkını helal etmez ise kıyamet günü senin sevabın o gıybetini yaptığın mü’min kardeşine onun günahı ise sana yüklenecektir ki hangimiz bu durumu isteriz.İstememiz için dilimize dikkat edip kendimizi gıybetten korumalıyız.Rabbim bizleri Gıybetten,Suizandan ve Tecessüsten uzak durmayı nasip etsin.Rabbim bizleri kendisine layık kul,Peygamberimize layık ümmet olmayı nasip etsin.AMİN: