Cezayirli Gazi Hasan Paşa Osmanlı Devletine pek çok büyük hizmeti bulunmasına rağmen tarihte pek fazla ismi anılmayan, hayatının her anı aksiyonla geçmiş, sıradan bir çocuğun Sadrazamlığa yükseldiği film gibi bir hayat öyküsü.

CEZAYİRLİ GAZİ HASAN PAŞA

Cezayirli Gazi Hasan Paşa 1710’lu yıllarda Dünya’ya geldi. Ailesi ve nereli olduğu konusunda net bir bilgi bulunmasa da çocukluğunun Trakya Bölgesi’nde geçtiği bilinmektedir. Gençlik ve çocukluk dönemlerinde ticaret gemilerinde çalışmaya başlamış böylelikle deniz tutkusu çok küçük yaşlarda kanına işlemişti.  Hayali bir gemi kaptanı olmaktı ama bu gemi savaş gemisi olmalıydı. Bu yüzden 1738 yılında yeniçeri ocağına girdi. Hemen akabinde meydana gelen Belgrad Kuşatmasına katıldı ve toy olmasına rağmen büyük başarılara imza attı. Hedeflediği gibi orduya girebilmişti fakat denizlerden uzak kalmış, karada savaşmaktaydı. Sefer sona erip geri döndüğünde ise hayatının seyrini değiştirecek önemli bir karar alarak Osmanlı sancağı altında Cezayir’e gönüllü olarak gitmek istedi. Ve evcil aslan hikayesi de başlamış olur.

ASLANI EVCİLLEŞTİREN OSMANLI PAŞASI

Gazi Hasan Paşa, Kuzey Afrika topraklarında bulunduğu dönemde yavru bir erkek aslanı kendisine alıştırdı ve beslemeye başladı. Aslan büyüdükçe büyüdü, aralarındaki bağ güçlendi ve Gazi Hasan Paşa’nın lakabı Aslanlı Paşa oldu. Gittiği her yere aslanını da tasmasıyla yanında götürüyor, ele geçirdiği düşman gemilerine bu aslanla çıkıyordu.
Aslanlı Paşa efsanesi kısa zamanda tüm Avrupa’ya büyük bir korkuyla yayıldı ve Avrupalı ressamların çalışmalarına bile konu oldu. Cezayir’de kaldığı yaklaşık 20 yıl boyunca namı tüm diyarlara yayılan Gazi Hasan Paşa 1761 yılında İstanbul’a geri çağrıldı. Kısa zaman içerisinde devlet yönetiminde önemli mevkilere getirildi.

1770 yılında Osmanlı donanmasındaki tüm gemilerin Çeşmede Ruslar tarafından yakılması ve Limni Adası’nın kuşatılması üzerine 3 bin askeriyle yola çıkarak kalenin yönetimini eline aldı ve Rusları bölgeden def etti. Bu başarısından ötürü kendisine ”Gazi” ünvanı verildi ve Kaptanı Derya rütbesi ile ödüllendirilerek Osmanlı Donanmasının başına getirildi. Fakat ortada bir donanma yoktu. Gazi Hasan Paşa yakılan donanmanın yerine 3 yıl içerisinde modern bir donanma hazırlattı, üstelik bu gemilerin yapımının büyük bölümünü kendi cebinden karşıladı. Donanmanın başına geçtikten sonra pek çok isyan bastırdı ve denizlerde savaşmaya devam etti.

AMERİKA’YI VERGİYE BAĞLAYAN CEZAYİRLİ GAZİ HASAN PAŞA

ABD bağımsızlık hareketi ile İngiltere'yi bölgesinden çıkardı. Böylece bağımsız bir devlet olarak tarihteki yerini aldı. Yıl 1783, Amerika denizlerde tek başına açılmaya, bayrak sallamaya başlar. Bu yeni bayrağı taşıyan ilk gemi 25 Temmuz 1785’te, Cezayir açıklarında Osmanlı gemileri tarafından ele geçirilir. Hemen ardından 11 tane gemi de aralıklarla ele geçen gemiye Cezayirli korsanları el koydu. ABD kongresi 27 Mart 1794’te Osmanlı Donanmasına karşı koyabilecek savaş gemileri inşa etmesi ve ya satın alması için, Başkan George Washington’a 700.000 altına yakın harcama yetkisi verir. Bunun üzerine Cezayir korsanlarını cezalandırmak isteyen ve büyük beklentileri olan ABD, yeni donanması ile birlikte Akdeniz'e indi.

OSMANLI TOKADI

ABD'nin büyük bir donanma hazırlamaya girişmesi, Osmanlı'nın bir eyaleti olan Cezayir korsanlarından yediği ağır darbe sonucunda gerçekleşti. Cezayir donanmasına karşı gelemeyeceğini anlayan ABD, barıştan yana tutum takınmaya başladı. Bu yenilginin üzerine ABD anlaşma yoluna gider. 5 Eylül 1795’te Amerika anlaşma yapmayı kabul eder.

General Washington'un Bu anlaşmaya göre; Cezayir’deki esirlerin iade edilmesi ve gerek Atlantik’te gerekse Akdeniz’de ABD sancağı taşıyan hiçbir tekneye dokunulmaması karşılığında isteklerinin yerine gelmesi için 642 bin altın doları gözden çıkarması ve Atlantik ile Akdeniz'deki filolarına dokunulmaması karşılığında ise yıllık 12 bin Osmanlı altını (216 bin dolar) ödemeyi kabul etmesi gerekiyordu. Taraflar arasında 22 maddeden oluşan ve Türkçe olarak kaleme alınan bir antlaşma imzalandı. Bu anlaşma, ABD'nin vergi vermeyi kabul edip karşı tarafın galibiyetini net olarak kabul ettiği ve kendi dili dışında imzaladığı ilk ve tek anlaşmadır. Anlaşmanın muhatapları da ilginçti. Anlaşmayı ABD Başkanı George Washington ve Cezayirli Gazi Hasan Paşa imzalar. 

Not:Böylece ABD yıllık vergiye bağlanmış olur. Bu, ABD'nin iki asrı aşkın tarihinde, yabancı bir dille imzalanan birkaç anlaşmadan biri olduğu gibi; yabancı bir devlete vergi ödemeyi kabul eden tek Amerikan belgesidir.

            ÖLÜMÜ

            Sultan III. Selim zamanında İsmail Kalesine serasker olan Hasan Paşa, gösterdiği başarılardan sonra 77 Yaşında Sadrazam ve Serdar-ı Ekremtayin edildi. Hayatı sürekli cephede geçen Gazi Hasan Paşa, 19 Mart 1790'da Şumnu'da vefat etti. (Bazı kaynaklara göre humma-i muhrika'dan, yani ateşli bir hastalıktan dolayı vefat etmiştir. Bektaşi türbesine defnedilmiştir.) Bugünün Bulgaristan topraklarında kalan mezarının yeri tam olarak belli değildir. Mezarın  bakımsızlıktan yıkılıp, Bulgarlar tarafından üzerine topçu okulu yapıldığı öğrenildi..GERİYE KASIMPAŞA'DAKİ ASLANLI HEYKEL KALDI