“Tarihini Bilmezsen Başkaların Anlattığı Masalları Tarih Diye Dinlersin”

Elbistan halkı 5 Aralık 1919 tarihinde bir miting yaparak İzmir'in Yunanlar tarafından ilhakı ile Maraş olaylarını protesto etti.Bu miting Elbistan Ulu Camii önünde yapılmıştır ve Elbistan halkı ve çevre köyleri başta olmak üzere komşu ilçelerde ki vatandaşlarda bütünüyle destek olmuştur. Tahminen 5 bin ile 10 bin arasında katılım sağlanmıştır. (O döneme göre oldukça yüksek rakamdır)

Yunan haydutlarının İzmir'de garp medeniyeti namına cinayet işlerken, Adana, Maraş, Antep ve Urfa'da medenice hareket etmesi gereken Fransızların Ermenileri silahlandırarak Türk ahaliye zulüm yaptığı ve minarelerden halkı namaza çağıran müezzinlerin katledildiği, belirtilen bu miting bildirisinde Maraş ve havalisinde oturan yüzlerce Türk'ün şehit olduğu, binlercesinin göçüne sebep olduğu bildirildi. Ve Allah'ın zalimlere lanet mazlumlara muvaffakiyet buyurması istenildi.

 Bu mitingler sayesinde Anadolu’da oluşan protesto bildirileri İstanbul Hariciye Nezareti ( Dış İşleri Bakanlığı) aracılığı ile Amerika, Fransa ve İtalya siyasi temsilcilerine protesto bildirileri gönderilmiştir.

Mullim Hayrullah Bey Nakipların, Mehmet Efendi , Dr.Mustafa Bey,  Mehmet Ünal

Miting Heyeti adına Maraş- Elbistan Teşkilat-ı Milliye Reisi NakıpzadeMehmed, Doktor Mustafa, Muallim(öğretmen) Hayrullah Bey’in dile getirdiği düşünceler 29 Aralık 1919 Tarihli Mustafa Kemal Paşa'nın kurmuş olduğu ve Sivas'ta yayınlanan İRADE-İ MİLLİYE GAZETESİ’nde de şöyle yer almıştır.

“Geçen nüshamızda mukarrerat-ı kat’iyelerinineşr ettiğimiz Elbistan’da ki din ve ırkdaşlarımızın mitinği bu hakikatı olanca vuzuh ve kat’iyetle ve bütün Anadolu ve Rumeli ahali-i İslâmiyesinin ve bi’İhhâssa Sivaslıların kanâat ve efkârına tercüman olarak cihana i’lanveizhâr etti. Ve bu meyânda Maraş’ta ki Fransız Generali Doka (Duko)cenâplarınadaiblâg eylendi.” 

MİLLİ MÜCADELEYİ DESTEKLEYEN TÜRK BASINI.

İRADE-İ MİLLİYE.

İrâde-i Milliye (Günümüz Türkçesi Ulusal Egemenlik) .

İtilaf Devletleri’nin işgallerine karşı 1919'da Anadolu’da başlayan Kurtuluş Hareketi'nin ilk yayın organı olarak Sivas'ta çıkarılan gazetedir. Gazetenin çıkarılmasına Sivas Kongresi’nde karar verilmişti.

İlk sayısı 3 gün sonra (14 Eylül 1919) çıkarılan gazetede niçin bağımsızlık savaşına girişildiği ve son durumun ne olduğu halka ve dünya kamuoyuna aktarılmış olduğu için bu yayın, Türk Kurtuluş Savaşı ve Türkiye tarihi açısından büyük önem taşır. Ayrıca Damat Ferit Paşa Kabinesi'nin düşürülüp, Ali Rıza Paşa başkanlığında yeni bir kabinenin kurulması; Osmanlı Meclis-i Mebusanı için seçimlerin yapılması; Meclis-i Mebusan’a millî mücadele taraftarı kimselerin girmesinde rol oynamış bir yayın organıdır.

İrâde-i Milliye, Heyet-i Temsiliye'nin Sivas'ta bulunduğu günlerde 16 sayı çıkarılmış;

Heyet'in Sivas'tan ayrılıp Ankara'ya gitmesinden sonra bir yerel gazete özelliğine bürünmüş; yayın hayatına 1922’nin sonuna kadar devam etmiştir. Heyet-i Temsiliye'nin Ankara'ya gidişinden sonra, millî mücadelenin yayın organı olma görevini Hâkimiyet-i Milliye gazetesi üstlenmiştir

Elbistan protestosunda şu görüşlere yer verildi: “ Bu gerçek İstanbul’da ki medeni Avrupa ve Amerika elçiliklerine ciddi bir dille anlatılmalı Maraş’ta ki zulüm ve facialara bir an evvel son verilmelidir. Artık canı burnuna gelmiş olan Müslümanların bundan fazla zulme ve haksızlığa tahammülü kalmadığından hak ve adalet dairesine dönmeleri gerektiği kendilerine ulaştırılmalıdır. Aksi takdirde doğacak acıklı sonuçlardan sorumluluk kabul edilmeyip gerek Allah indinde ve gerekse tarih nezdinde bu sorumluluk medeniyet iddiasında bulunan, ancak hakkı tanımak istemeyen tarafa ait kalacaktır.”

Not:(T.İ.T.E.Arşivi Belge No:10/2789, ek:39)

Ayrıca, 1300 yıldan beri bütün dünyayı rahmete boğan İslam dininin haçlı zihniyeti ile ortadan kaldırmak istediği büyük Emenistan namı altında Adana, Urfa, Maraşve daha kuzeye doğru vilayetlerinin Fransız tahakkümü altına verilmek istendiği, Maraş’ta 6 gündür yerli Ermenilerle Fransızların top ateşi neticesi yandığı, belirtilerek Maraş halkının yardımına koşulmasının gerektiği ve zaferin Türk hilaline nasip olacağı bildirildi.

REDDİYE BİLDİRGESİ

Elbistanlılar tarafından Aralık 1919 yılında yazılan ‘Elbistanlıların Mukarreratı’ adlı reddiye bildirge. İdare azasından Hacı, Hacı Halillerden Hayri Efendi, eski Malatya muhasebecisi Nuri Bey, eski polis müdürü Hulusi, NakiblardanMehmed Efendi, İdare Meclisi azasından Hacı Ahmed Efendi, Vehbilerden Habib Efendi, İdare Azasından Toğuçlardan Durmuş Efendi, KâtibMehmed Bey, Doktor Mustafa Bey’in  adlarının yer aldığı 6 maddelik reddiye bildirgesinde şu ifadeler kullanıldı:

“Üç gün önce Maraş’a gelen Fransız Generali Duko’nun, şehrin ileri gelenleriyle büyük memurlarını toplayarak yaptığı konuşmada,  Fransa’nın askerî güç ve kudretinden bahisle tehditlerde bulunduğunu ve milli onurumuzun bu vesileyle de tahkir edildiğini öğrenen tüm ilçe halkının bugün büyük ve coşkulu bir miting düzenleyerek, almış oldukları aşağıdaki kesin kararların tarafımızdan tebliğine bizleri yetkili kıldığını arz etmekle övünç duyarız.

1.Mütarekeden sonra, devletimizin namusunun kesin delili olan şartları ve resmî kararları ayaklarınızın altında çiğneyerek sebepsiz yere işgal ettiğiniz İzmir, Adana vilayetleriyle, Maraş, Antep ve Urfa müstakil sancakları; yedi yüzyıldan beri Osmanlı topluluğuna bağlılıkla övünen Türk ve Müslüman halkların yaşadığı, anavatanımızın bu mübarek parçaları cebren ve zorla başka bir devletin boyunduruğu altına girmeyecektir.

2.Milli onurunun en büyük ve güçlü milletler kadar bilincinde bulunan ve siyasi rüşt ve olgunluğuna yedi yüzyıllık hâkimiyeti şahit olan Müslüman Türk milleti top, tüfek, uçak gibi imha araçlarınızın hiçbiriyle susmak ve teslim olmak zorunda bırakılamayacaktır.

3.Barış konferansınca, bağlı bulunduğumuz Osmanlı devletinin sınırları ve geleceği belirlenmeksizin işgal altına alınan memleketlerimizde sancağımızı tahkir, jandarma teşkilatına kalkışma, memur maaşlarını artırma, hükümet işlerine müdahale gibi her türlü onur kırıcı ve bağımsızlığı zedeleyici tecavüzkâr girişimler elimizdeki tüm imkânlarla reddedilecektir.

4.İşgal altında bulunan yerlerde birkaç müfrit ve serseri Hıristiyan dışında, Müslüman ve gayrimüslim hiçbir vatandaşın kalbinde Osmanlı topluluğundan başka bir duygu ve emelin yer etmediği gerçeğini, General Duko, girişmek istediği kanlı tecrübeden sonra tamamen kabul ve itirafa mecbur kalacaktır.

5.Fransız işgaline karşı halk tarafından muhalefetin devam etmesi durumunda çok sayıda askerle büyük toplar getirterek memleketi kan ve ateş içinde boğacağını medeni Fransız devleti adına dile getiren General Duko emin olmalıdır ki, bağımsızlığın sadece hayat; siyasi esaretinse ölümle bir olduğunun farkında bulunan Osmanlının Müslüman unsurları, milli namuslarını maddi vasıtalardan ziyade azim ve iman ile savunacak ve garanti altına alacaklardır.

6.Şayet General Duko tehdidini mutlaka yerine getirmeye karar vermiş ise, her zaman birlikte yaşama mecburiyetini takdir ettiğimiz Ermeni vatandaşlarımızı siyasi ihtiraslar uğrunda kendilerine alet etmemesi gerekir. Aksi takdirde, milli görevimizi bütün gerekleriyle zorunlu olarak yerine getirmeye azmederek, vahim sonuçları karşısında hiçbir sorumluluk kabul edemeyeceğimizden, medeni milletlerinizin şimdiden haberdar edilmesini rica ile saygılarımızı sunarız.”

Maraş içinde çarpışmaların şiddetlenmesi ve Fransızların bütün sivil halkı hedef alarak şehri top ateşine tutması üzerine 28 Ocak 1920’de Elbistan Mudafaa-i Hukuk Cemiyeti bir protesto mitingi daha düzenlemiştir. Bu mitingden bir sonra 3. Kolordu Komutanı Selahattin Bey Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin idare heyetlerine bir yazı göndererek Maraş şehrinin üç gündür Fransızların top ve mitralyöz ateşi altında inlediğini, şehirden bir eser kalmadığını, bu nedenle protestolarda bulunulması gerektiğini belirtmiştir. Bunun üzerine 26 Ocak 1920 tarihinde 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa durumun protesto edilmesini ve mitingler düzenlenmesini istemiştir.

Sakarya Savaş’ın devam ettiği günlerde, 28 Ağustos 1921 günü Elbistan’da bütün kaza halkının ve memurlarının katılımıyla Elbistan’da üçüncü kez büyük bir miting yapılmıştı. Aynı gün TBMM Riyasetine mitingde alınan şu kararlar Elbistan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Reisi Nakıpzade Mehmet Efendi, Belediye Başkanı (Reisi) İzzet imzasıyla gönderilmiştir. Bu miting Elbistan’da yapılan üçüncü mitingdir.

1-Yunanlıların işgal sahalarında masum ve silahsız din kardeşlerimiz hakkında misli görülmemiş katliamlar hemşerilerimizin namus ve ismetlerini canavarca taarruz etmelerine, dini ve manevi değerlerimize alçakça tecavüzlerine karşı Misak-ı Milli’nin elde edilmesine kadar bütün maddi, manevi mevcudiyetimizle kuvvet ve silahımızla mukabele etmeye ve icap fedakârlığa hazır bulunduğumuzu beyan ederiz.

2-Başlarında bir İngiliz hizmetkarından başka bir şey olmayan Yunan Kralı olduğu halde bütün kuvvetleriyle ana yurdumuza tecavüz eden Yunan sürülerinin inatçı hücumlarına karşı evvel Allah ve Peygamberimizin imdadına sonra tarihinin ki büyük şanın verdiği tesirden doğan cesaretle aslanca müdafaa ederek düşmanı yere seren kahraman ve yeni ordumuzun kuvvetine dayanır ve başta kumandanları olarak bütün subay ve asker kardeşlerimize en derin ve samimi hislerimizin işareti olmak üzere selam ve saygılarımızın kabulünü rica ederiz.

Kaynak: Bir Kentin Hafızası Göçer yayınları 2016