Bu yazımda, Türkiye İstatistik Kurumu (TUIK) tarafından geçen hafta yayınlanan;‘İllerde Yaşam Endeksi 2015’ araştırmasının “Eğitim” ile ilgili veri sonuçları hakkındaki düşüncelerimi paylaşmak istiyorum. ‘Bireylerin topluma ve ekonomiye verimli bir şekilde katılması için gerekli bilgi, beceri ve yeterliliklerini sağladıkları alan şüphesiz eğitim alanıdır. Bu yüzden eğitim her zaman büyük öneme sahip olmuştur.’ Bu yüzden hem bizim için hem de diğer iller için “Eğitimdeki Türkiye sıralaması hep tartışmalara neden olmuştur.’ Bu nedenle Milli Eğitim Bakanlığı 2008 yılından beri ortak sınavlarla ilgili il sıralamaları yayınlamıyor.

Tunceli Lider, Hakkari Sonuncu

TUIK tarafından illerin eğitim sıralamalarını oluşturan puanları hesaplanırken sadece sınav sonuçları belirleyici olmadı. Hesaplama beş ayrı başlıkta yapıldı: 1-Okul öncesi eğitimde net okullaşma oranı, 2-Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sistemi yerleştirmeye esas puan ortalaması, 3- Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) puan ortalaması, 4- Fakülte ve yüksekokul mezunlarının oranı, 5- Kamunun eğitim hizmetlerinden memnuniyet oranına bakıldı. İnceleme sonucunda şehirlere ‘0’ (sıfır) ile 1 arasında değerler verildi. 1 en yüksek sıfır ise en düşük puan olarak belirlendi. Değerlendirmeye alınan beş kriterin puan ortalamasında en yüksek değeri Tunceli aldı. İkinci Isparta ve üçüncü Amasya oldu. Listenin son sıralarında ise Ağrı, Şırnak ve Hakkari yer aldı. Kahramanmaraş ise kendine her zamanki gibi ortaların biraz gerisinde 61’inci sırada yer bulabildi.

Büyükşehirler ilk 30’a giremediler

Araştırmada büyükşehirlerin oldukça geride kalması dikkat çekti. İstanbul 56, Ankara 44, İzmir 31, Bursa 29, Kocaeli 39, Adana 63, Gaziantep ise 67’inci sırada kendine yer buldu. Tunceli hariç Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu illeri büyük oranda listenin son sıralarına yerleşti. Araştırmada 2003’ten beri TÜİK tarafından yürütülen ‘Yaşam Memnuniyeti Araştırması’nın (YMA) sonuçları temel veri kaynağı olarak kullanıldı. Ayrıca ‘İlerde Yaşam Endeksi’ çalışmasının boyut ve göstergeleri belirlenirken Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) ‘Daha İyi Yaşam Endeksi’ örnek alındı.

Açıklanan Rakamlar İlimizde Nasıl Yorumlandı

TÜİK tarafından yayınlanan verilere mahalli basın çok ilgi göstermedi. Bugün Gazetesi 28 Ocak 2016 tarihli sayısında haberi; “Eğitimde Altmış Bir’deyiz” şeklinde manşetten verdi. Haberin içeriği ise çok kötüydü. Haberin alel acele yapıldığı ve halen görevde bulunan kişilere zarar vermekten korkulduğu apaçık belliydi. Bu saygın gazetemiz beli ki kamuoyunda yanlış bir algı oluşmasından çekinmişti.

Veriler Nasıl Yorumlanmalı

TUIK’in yayınladığı İllerin Yaşam Endeksi çalışmasının içerisindeki verilerle ilgili değerlendirme yapılırken elbette kişi ve kurumları suçlamadan değerlendirme yapmak gerekiyor. Ama gerçekleri de kamuoyuyla paylaşmak ve eksikliklerin giderilmesine zemin hazırlamak gerekiyor. Becerebilirsem bu yazımda bunu yapmaya çalışacağım. Şimdi TUIK tarafından değerlendirmeye esas teşkil eden ölçütleri tek tek inceleyelim ve İlimizi batıdaki şehirlerle değil Tunceli vilayetimizle kıyaslayalım:

1-Okul öncesi eğitimde net okullaşma oranı bizde; % 27,6, Tunceli de; % 53,2. Okul öncesindeki net okullaşma oranında Tunceli’den % 50’li gerideyiz. Çözüm; Afra ya/tafra ya hiç gerek yok. Birilerinin derhal hem de hiç beklemeden, acilen okul yaptırması gerekiyor. “Beş yıldan beri yeni derslikler yaptırdık” evet emeği geçenlerden Allah razı olsun ama demek ki yetmemiş. MEB’den daha fazla yatırım bekliyoruz…

2- Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) sistemi yerleştirmeye esas puanında Türkiye ortalaması: 295,9. İlimizin ortalaması; 291,7, Türkiye Ortalamasından 4 Puan gerideyiz. TEOG da en yüksek puanı alan il Tunceli; Puanı; 338. Yaklaşık 47 Puan gerisindeyiz. TEOG İl sıralamasında Tunceli birinci biz ise 62’inci sıradayız. Bu durumdan memnun muyuz? Elbette değiliz. Puan ortalamamızı derhal yükseltmemiz gerekiyor. “Ancak ödevsiz, dershanesiz, disiplinsiz bir okul ortamında nasıl olacak bu iş” diye sormaktan da vazgeçemiyoruz. Hafta sonu kurslarının ciddi anlamda işe yarayacağını ise düşünmüyoruz. Her şeye rağmen ‘çözüm yok mu?’ Elbette var, Müslüman’ın kitabında çözümsüzlük olmamalı, yeter ki kişi ve kurumları yıpratmadan, kırmadan, dökmeden çözüm aransın. Bu konuda bir araştırma ve inceleme komisyonu kurulur ve şahsıma da bir görev verilirse başım üstüne. 7/24 çalışmaya hazırım. 

3- Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) Türkiye puan ortalaması; 197,6. İlimizin puan ortalaması ise; 196,7. YGS’de en yüksek puanı alan il Yalova. Puanı; 207,9. Yalova’nın 11,2 puan gerisindeyiz ve 53’üncü sıradayız. YGS’de Tunceli’nin puanı bizden yine yüksek. Tunceli’nin 199,1 puanı var 38’inci sırada. TEOG maddesinde yazdığım her şey bu madde için de geçerli.

4- Bir başka kriter, fakülte ve yüksekokul mezunlarının oranına baktığımızda Kahramanmaraş’a ait rakam; % 11,1’dir. Tunceli de bu oran; % 17,9 yine gerisindeyiz. Somut deliller yok ama rivayetlere göre; “bir zamanlar Maraş’ın varlıklı aileleri okumaya karşıymış, Fakir fukaranın çocukları okurlarsa tarlalarında çalıştıracak ırgat bulamayacaklarından korkarlarmış. Bu sebepten de Maraş’a okul yapılmasın isterlermiş. Bu yüzden şehirlerine okul yaptırmazlarmış, Üniversitelerine sahip çıkmazlar. Bu memleketin çocuklarının memur, müdür olmasını istemezlermiş. Bu yüzden Maraş’taki memurların çoğunluğu başka vilayetlerin çocuklarından olurmuş. Hele İl Müdürlerinin tamamına yakını yabancılardan olurmuş. Maraşlılar, Maraşlıların dışındaki herkesi çok severlermiş. Yabancı memurlara canlarını bile verebilirlermiş.” Bunlar elbette rivayet, ama ateş olmayan yerden de elbette duman tütmez.  

5- Diğer verilerin aksine, Maraşlıların ‘Kamunun kendilerine sunduğu eğitim hizmetlerinden memnuniyet oranı’ oldukça yüksek; % 82,5 bu oran Tunceli de; % 63,3. Bu verileri gördüğümde hiç şaşırmadım ve kendi kendime; “sözü uzatmanın bir anlamı yok” dedim. Görüldüğü gibi Maraşlılar, eğitim konusunda kamudan aldıkları hizmetlerden son derece memnunlar. Her yüz Maraşlıdan seksen üçü mevcut durumdan memnun ise biz neyi tartışıyoruz ve neyi düzelteceğiz Allah aşkına? Demek ki Maraşlılar eğitimin daha iyi olmasını gerçekten istemiyorlar… Eğitimde 61’inciyiz diye gazetelere manşet atmakla veya Benim gibi eğitim ile ilgili yazılar yazmakla bu iş asla düzelmez. Düzelsin isteniyorsa eğer 1980’lerin Yusuf Paşasını bulup getirmek lazım! Neden mi; “ Maraşlıların dilinden en iyi Yusuf Paşa anlar” da onun için…

TUIK verilerinin doğru olduğunu varsayarak sorunları ve çözüm önerilerini acilen belirleyip, hiçbir kişi ve kurumu yıpratmadan, hedef haline getirmeden samimiyetle problemlerin üzerine gitmemiz gerekiyor. Eğitim alanında özellikle son birkaç yılda inanılmaz işler yapılmıştır. Ama tüm bunlara rağmen belikli yinede iyi durumda değiliz. Yapılan olumlu katkıların henüz yılların ihmalinin açtığı yaraları kapatamadığı görülmektedir. Ama yeise kapılmamalıyız. Bir birimizi yememeliyiz. Hayır sahibi zenginlerimizi; insanlarımızın Camilerimize ihtiyacı olduğu kadar Okullara da ihtiyacının olduğuna ikna ederek daha çok okul yaptırmalarını sağlamalıyız. Birde devletten yatırım almasını, siyasilerden istemesini öğrenmeliyiz. “Ey Maraşlılar Ne İstersiniz!” diyen çıkarsa, “Kaleye bir top isteriz” dememeliyiz…

Bir sonraki yazımın konusu TUIK verilerine göre ilimizin ‘Sağlık ve Güvenliğiyle’ ilgili olacak. Hoşça kalın…